भाषा/साहित्य

नेपाल । जीवन स्मृति प्रतिष्ठान झापाले जीवन स्मृति पुरस्कारका लागि प्रतिभा छनोट गरेको छ । प्रतिभा छनोट समितिको सिफारिसमा कार्यसमितिले जीवन स्मृति पुरस्कार २०७८ का लागि स्रष्टा लीला उदासी २०७९ पुरस्कार मदन पुरस्कार विजेता नियात्राकार युवराज नयाँघरेलाई प्रदान गर्ने भएको छ । त्यस्तै २०८० का लागि कलाकार विक्रमश्री र २०८१ का लागि कथाकार रीता ताम्राकारलाई प्रतिभा छनोट गरेको छ भने युवा प्रतिभा प्रोत्साहन पुरस्कारका लागि सर्जक खुसी चोमु शेर्पालाई छनोट गरेको कुरा संस्थाका सचिव धनकुटे कान्छाले जानकारी दिनुभयो । जीवन आचार्य ३० का दशकका चर्चित कवि, कलाकार, डिजाइनर तथा स्तम्भकार हुनुहुन्छ । उहाँको नाममा जीवन स्मृति प्रतिष्ठान स्थापना भई हरेक वर्ष संस्थाले प्रतिभा पुरस्कार प्रदान गर्दै आएको छ । उक्त पुरस्कार जीवन आचार्यको स्मृति दिवसका अवसरमा जेठ महिनामा कार्यक्रम गरी प्रदान गरिने सचिव धनकुटे कान्छाले...

–धनराज गिरी– बिक्नैपर्छ दुनियाँमा गरीब प्रतिभाले यति कुरा सम्झाएको खकुरेल बाले स्वाभिमानको वैरी अभाव टिक्न दिन्न पक्का दीनहीन सधैं लाचार, भन्छ कविताले साहित्यमा,आलेखमा केको चुरीफुरी १ सारा प्रा डा बिकी बिकी नयाँ कदम चाले बजार हो दुनियाँ यो, विनिमय नियम जायज बिकाइ केही छैन बिक गोरे काले ऊ,म,तिमी,हामी सबै बिकी आएकै हौं सत्य बोल्न लेख्न गाह्रो,भन्थे सुदामाले । –चितवन ।...

-सुदीपभद्र खनाल- आ आ रात लिएर आ तिमिरको सारा अँध्यारो घना कालो कर्कश क्रूरता कहरको जालो निरालो पना त्यै कालोपनबाट झिक्न म सकूँ आभा नयाँ कञ्चन जस्तै भर्भर अग्निकुण्ड बिचमा बन्छन् तपी कुन्दन । आ ए दु:ख तँ आ लिएर युगका बाहूबली शून्यता काला क्रन्दन यातना घनघटा आडम्बरी कूटका सारा दु:ख पिएर सिर्जन सकूँ आभा नयाँ प्राञ्जल जस्तै पङ्कज पङ्ककै रसपिई सौन्दर्यले युक्त छ । आ आ भोक तँ आ समस्त म निलूँ संसारकै कल्मष यस्तो प्यास चढोस् कि प्यूँन मसकूँ तृष्णा र ईर्स्या रिस सारा वीष पिएर बाँच्न म सकूँ आनन्दले हर्षित जस्तो घूँट लिएर कालकुटको छन् शान्त श्री शंक ।र आ आ ताप तँ आ म सूर्य सम हूँ ठण्डा हिमानी सरि पानीझैँ म बगूँ लिई सरसता दौडूँ म हावासरि मान्छेभित्र पवित्र प्राण म फुकूँ आधार भै पावन जस्तो जीवनदायिनी सकलको धर्ती छ सर्वोत्तम । आ हे स्तुत्य सुभावना प्रकृतिकी दे त्याग गर्ने कला ज...

-आर. आर. चौलागाईं- जसले झन्डा उठाए उनैले झन्डा ओढेनन् । उनले उठाएको झन्डा गाढा रातो रङको थियो टाढैबाट चिनिन्थ्यो पछि त्यो झन्डामा अनेक थरी रङहरू मिसिँदै गए र झन्डा कसको हो छुट्याउनै नसक्ने हुँदै गयो । उनले धेरै प्रयत्न गरे पहिलाको जस्तै झन्डाको रङ जोगाउन तर सकेनन् झन्डामा कहिले नीलो रङ मिसियो त कहिले पहेँलो रङ मिसियो अनि झन्डा रङ्गीबिरङ्गी भयो उनका कुरा कसैले पनि सुनेनन् । आज उनले उठाएको झन्डा ओढेर उनका सहयात्रीहरू सत्ताको भोग गरिरहेका छन् र बिस्तारै उनको सपनालाई बिर्सिँदै गइरहेका छन् । हिजो झन्डा उठाउँदा पनि उनी महान् भएका थिए र आज झन्डा नओढ्दा पनि उनी अमर भएका छन् । (नेता प्रदीप नेपाल एवम् साहित्यकार सञ्जय थापाको सम्झनामा) -हेटौंडा, मकवानपुर ।...

-आरसी रिजाल- म र श्रीराम प्राय बिहान बिहान घुम्न निस्कन्छौँ।एउटा रुखमुनि बुढी आइमाई २/३ दिनदेखी प्लास्टिकको बोराको सिरानी हालेर सुतेको देखेर उनको छेउ पुगेर-- तपाईंको घर कहाँ हो बुढी आम्यौ भन्यौ । उनले-- घरबार केही छैन बाबू हो।बुढा बिते। एउटा छोरा थियो लाहुर जान्छु भनेर हिँड्यो। छोरी पोइला गै अत्तोपत्तो छैन्।मागेर गुजारा टार्थें। बिसन्चो भएर तीन दिनदेखि भोकै यहि रुखको फेदमा लडिरहेको छु भनिन् । त्यसदिन हामिले एक पाकेट पाउरोटी र एक बोतल पानी ल्याएर दियौँ ।उनले आफुसंग भएको खाली बोतल हामीतिर बढाउदै पाउरोटी किनेर ल्याइदिनुभएको छ। धाराको पानी भरेर ल्याइदिनुस् किन पानीमा खर्छ गर्नुहुन्छ बाबुहो भनिन्। अर्को दिन उनलाई टेम्पो चढाएर एउटा आश्रयमा पुर्‍यायौँ । आश्रयका संचालकले उहाँलाई केही प्रश्न गरे।त्यसपछी हामितिर हेर्दै -- हाम्रोमा केही जटिलता र ठ्याक्कै स्थानको अभाव पनि छ। बरु यिनलाई अन्तै आश्रम...

- रमेशचन्द्र घिमिरे - गोडमेल गरौँ कुटो लगाई मिल्काई काँडाघारी चिरिच्याट्ट सजाउनु छ प्यारो फूलबारी फूलबारीको फूल हेर्न उड्दै आयो मौरी मौरी देख्दा खुसी भई सानी बैनी गौरी अझै फूल फुलाउनु छ गमलामा सारी हेरिरहूँ झैँ लाग्ने आहा प्यारो फूलबारी फूल जस्तै राम्रो बनौँ मिठो बास्ना छरौँ घोच्ने तिखा काँडा हैन फूलले माया गरौँ पन्छाएर पतिङ्गर हटाएर झाडी सफा सुग्घर पारौँ आऊ प्यारो फूलबारी तिमीलाई नि छ र साथी फूल टिप्ने धोको धोको भए आऊ टिपौँ एउटा फूल चोखो त्यही फूल चढाउनु छ देउताको नाम पारी फूलैफूलले रङ्गिएको प्यारो फूलबारी । -भोर्लेटार, लमजुङ ।...

नेपाल । ज्योति साहित्य प्रतिष्ठानले कविता यात्राको २१६औँ शृंखला सम्पन्न गरेको छ । उक्त कार्यक्रममा अमेरिका बस्दै आएका साहित्यकार होमनाथ सुवेदीलाई ‘ज्योति साहित्य सम्मान’ प्रदान गरियो । गत शनिबार काठमाडौंमा आयोजित कार्यक्रममा प्रमुख अतिथि डा. तुलसी भट्टराईले सुवेदीलाई सम्मान गरे । सुवेदीले नेपाली भाषा, साहित्यलाई अन्तराष्ट्रियकरण गर्न नेतृत्वदायी भूमिकाका लागि उक्त सम्मान प्रदान गरिएको प्रतिष्ठानले जनाएको छ । कार्यक्रममा कविहरू तोयानाथ सुवेदी, सुप्रियाञ्जली घिमिरे, इन्दिरा चापागाईं, दिनेशकुमार शर्मा, मधुसुधनप्रसाद घिमिरे, सुधा भट्टराई, उत्तम विचार, निरा श्रेष्ठ, देवेन्द्र ओली, डा. विष्णुविभु घिमिरे, डा। पद्मा अर्याल, संगीता खरेल, देवेन्द्र नेपाल, हारितकुमार रेग्मी, नीरा श्रेष्ठ, डा. शशि थापा पण्डित, अमर अधिकारीलगायतले कविता वाचन गरे ।...

नेपाल । कवि तथा सञ्चारकर्मी ठाकुर बेलबासेको कविता कृति ‘चोटहरूको उत्सव’ लोकार्पण गरिएको छ । राजधानीमा आयोजित एक समारोहबिच कृतिको वरिष्ठ कवि तुलसी दिवस, साहित्यकार एवं राजनीतिज्ञ शान्ता मानवी, गायिका आनी छोइङ डोल्मालगायतले संयुक्त रूपमा पुस्तक लोकार्पण गर्नुभयो । सुनकोशी वाङ्मय प्रतिष्ठानद्वारा आयोजित कार्यक्रममा कवि दिवसले भन्नुभयो, “चोटहरूले नै मान्छेलाई साँचो अर्थमा मान्छे बनाउँछ । चोट पाएपछि मान्छे मान्छे भएको इतिहास छ । आँसु चुहुन पनि हाँसोभन्दा महत्वपूर्ण हुन्छ भन्ने लाग्छ । दुनियाँमा कवि लेखकले चोट पाएर नै सिर्जना गर्नुभएको हो । कवि बेलबासेका कविता त्यस्तै छन् ।” गायिका आनीले महको स्वाद चाखेको तर महको बयान गर्न नजानेको जस्तो लागेको बताउँदै बेलबासेले देखेका, भोगेका अनुभव सँगालेर सुन्दर कविता कोर्न सफल भएको प्रतिक्रिया दिनुभयो । कृतिमाथि टिप्पणी गर्दै राजनीतिक विश्लेषक शङ्कर तिवारील...

नेपाल । गैरआवासीय नेपाली संघ (एनआरएनए) का पूर्वअध्यक्ष जीवा लामिछानेद्वारा लिखित नियात्रा कृति ‘अक्षत अन्टार्कटिका’ लाई २०८१ सालको ‘उत्तम शान्ति पुरस्कार’ प्रदान गरिने भएको छ । वर्षभरि प्रकाशित निबन्ध, संस्मरण, जीवनी, आत्मकथालगायतका गैरआख्यानात्मक कृतिमध्ये एक उत्कृष्ट कृतिलाई ‘उत्तम कुँवर स्मारक पुरस्कार गुठी’ ले २०४४ सालदेखि एक लाख राशिको ‘उत्तम शान्ति पुरस्कार’ प्रदान गर्दै आइरहेको छ । गुठीका अध्यक्ष डा. पार्थिवेश्वरप्रसाद तिमिल्सिनाको अध्यक्षतामा बसेको पुरस्कार चयन समितिले लामिछानेलाई पुरस्कार दिने निर्णय गरेको गुठीद्वारा जारी विज्ञप्तिमा जनाइएको छ । यसअघि यस पुरस्कारबाट मञ्जुल, सत्यमोहन जोशी, अम्बर गुरुङ, देवीचन्द्र श्रेष्ठ, दुर्गा घिमिरे, इल्या भट्टराई, सरुभक्त, भूपिन, शारदा शर्मा, जगदीश घिमिरे, कर्ण शाक्य, भैरवबहादुर थापा, झमक घिमिरे, परशु प्रधानलगायत पुरस्कृत भइसक्नुभएको छ ।...