अन्तर्वार्ता/विचार

कुनै दिन कृतिम बौद्धिकता अर्थात आर्टिफिसियल इन्टेलिजेन्स (एआइ)ले समाचार ‘ब्रेक’ गर्दा आश्चर्य हुने छैन । –लेखनाथ पाण्डे– दि इकोनोमिस्ट पत्रिकाले अगस्ट २००५ को अन्तिम अंकमा ‘कभर स्टोरी’ छाप्यो, जसको शीर्षक थियो, ‘अखबारको हत्या कसले गर्यो ?’औँला इन्टरनेटप्रति इंगित थियो । इन्टरनेट तथा अनलाइन मञ्चहरूले विज्ञापन खोसेका कारण पत्रपत्रिका संकटापन्न अवस्थामा पुगेको लेखको निचोड थियो । यहाँसम्म कि, सन् २०४३ ताका अमेरिकामा आखिरी अखबार छापिरहेको हुनसक्ने भविष्यवाणी गरिएको थियो । मिडिया मुगल रुपर्ट मुर्डकले भने अलि फरक धारणा राखेका थिए । उनको भनाइ थियो, ‘अखबारहरू बाँच्नेछन्, तर फरक आकार र ढाँचामा ।’ सन् २००८ ताका उनले प्रविधिका कारण अखबारले २१औँ शताब्दीमा नयाँ उचाइ हासिल गर्ने दाबी गरे । यद्यपि, छापा माध्यमको उत्पादन तथा व्यावसायिक ढाँचामा आमूल परिवर्तन आउने विचार दोहोर्याए । इकोनोमिस्टको उक्त ...

–रवीन्द्र मिश्र– ९४ प्रतिशत संसद प्रचण्डमार्गमा हिँडिरहेको छ । माओवादीहरूको शब्दावलीमा प्रयोग हुने ‘जनयुद्ध दिवस’ प्रचण्ड व्यक्तित्वको एउटा पाटोमात्र हो । देशको हित र अहितको विषयलाई पर राखेर नेपाली शैलीको राजनीतिको परिप्रेक्षमा विश्लेषण गर्ने हो भने २०४६ सालपछिको नेपालका सबैभन्दा बहूआयामिक र सफल नेता प्रचण्ड हुन् । छिमेकीदेखि, अपवादलाई छोडेर, नेपाली नेता, बुद्धिजिवी, प्राज्ञ, पत्रकार र समाजको ठूलो हिस्सा ‍सबैलाई समय अनुसार लटरपटर पारिदिने क्षमता कसैमा छ भने त्यो प्रचण्डमैँ छ। कम्तिमा पनि गत २५ वर्षको राजनीति प्रचण्डकै वरिपरी घुमिरहेको छ । जो सैद्धान्तिक रूपमा पहिलेदेखि गणतन्त्रवादी थिए, उनीहरू ‘प्रचण्डमार्गी’ होइनन् । तर राजा ज्ञानेन्द्रको माघ १९ को कदमपछि गणतन्त्रवादी भएका ुमाघे गणतन्त्रवादीहरू सबै प्रचण्डमार्गी हुन् । तर उनीहरू आफूलाई प्रचण्डमार्गी भन्न मन पराउँदैनन् । अझ कति त प्रच...

–आर.आर. चौलागाईँ– नेपालमा २००६ साल वैशाख १० गते नेपाल कम्युनिस्ट पार्टीको स्थापना भयो । अहिले ७४ वर्ष बितिसकेको छ । तर अहिलेसम्म नेपालमा कम्युनिस्ट पार्टीले एकलौटी शासन गर्न पाएको छैन । देश जहिले पनि तन्नम छ । विश्वभरि कटौरा बोकेर भीख मागिरहेको छ । गरीब भएर गुजारा चलाइरहेको छ । विकास के हो, निकाश के हो अहिलेसम्म नेपाललाई अत्तोपत्तो केही पनि थाहा छैन । चीनमा सन् १९२१ जुलाई २३ मा चिनियाँ कम्युनिस्ट पार्टीको स्थापना भयो । १९४९ अक्टुबर १ मा कम्युनिस्ट पार्टीको एकलौटी शासन अर्थात् जन गणतन्त्र चीनको स्थापना भयो । चीनमा २८ वर्षमै कम्युनिस्ट पार्टीको शासन स्थापना भयो । चीनमा कम्युनिस्ट पार्टी स्थापनापछि लालसेना गठन, आधारइलाकाको निर्माण, त्यत्रो लङ मार्च, भीषण लडाइँ, १० वर्षको साँस्कृतिक क्रान्ति आदि सारा व्यहोर्दै व्यहोर्दै चीन अहिले विश्वकै दोस्रो सम्पन्न र शक्तिशाली देशमा दरिन पुगेको छ । तर...

नेपाल । प्रधामन्त्री पुष्पकमल दाहालले आफू नेतृत्वको सरकारको कार्यकाल १ वर्ष पूरा भएको अवसरमा देशवासीका नाममा सम्बोधन गरेका छन् । सम्बोधनको पूर्णपाठः आदरणीय आमाबुवा, दिदीबहिनी र दाजुभाइहरू, आज म समस्त नागरिकसँग प्रत्यक्ष सम्बोधन गर्न उपस्थित भएको छु। सरकार गठन भएको एक वर्ष पूरा भएको संयोग र अवसर परे पनि सरकारका उपलब्धिको विवरण प्रस्तुत गर्नु मात्र मेरो आजको उद्देश्य होइन। सुशासन, सामाजिक न्याय, समृद्धि, कुटनीति, विपत् व्यवस्थापन र लोकतन्त्रको संवर्द्धनलगायतका क्षेत्रमा यसबीच भएका कार्य र प्राप्‍तिको सांकेतिक विवरण त आउँछ नै, तर म आजको सम्बोधनलाई समाचारका कस्ता शीर्षक दिइएला भन्‍ने चिन्ता नगरी आफ्ना केही विश्‍लेषण, केही समीक्षा, केही अनुभूति र केही संकल्प खुला हृदयले यहाँहरूसामु राख्‍ने अनुमति चाहन्छु। अहिले म नेपाली समाजमा अत्यन्त चिन्ताजनक रूपमा चारैतिर हीनताबोध र नकारात्मकताको डढेलो ल...

–पुष्पकमल दाहाल ‘प्रचण्ड’– विश्वविद्यालयको दीक्षान्त समारोहका अवसरमा कुलपतिका हैसियतले उपस्थित भएर सम्बोधन गर्न पाउँदा मलाई अत्यन्तै खुसी लागेको छ । यस अवसरमा आज विश्वविद्यालयका विभिन्न विषय र तहका उपाधि प्राप्त गर्ने सम्पूर्ण विद्यार्थी एवम् आजको समारोहमा उपस्थित हुनुहुने सम्पूर्ण विद्यार्थीहरूलाई हार्दिक बधाइसहित सुखद् र सफल भविष्यको शुभकामना व्यक्त गर्दछु । यस विश्वविद्यालयले नेपालको शैक्षिक जगतमा पुर्याएको योगदान अतुलनीय छ । ऐतिहासिक गरिमा बोकेको विश्वविद्यालयको दीक्षान्त समारोहमा राष्ट्रपतिज्यू उपस्थित हुनुभएकोमा विश्वविद्यालय परिवारको तर्फबाट यहाँप्रति म हार्दिक आभार प्रकट गर्दछु । यस अवसरमा यस विश्वविद्यालयले नेपाली उच्च शिक्षाको क्षेत्रमा पुर्याएको महत्त्वपूर्ण योगदानको मुक्तकण्ठले प्रशंसा गर्दछु । यस अविछिन्न कार्यमा महत्त्वपूर्ण योगदान पुर्याउनुहुने सम्पूर्ण प्राध्यापक, कर्मचार...

–नरेन्द्रजंग पिटर– अध्यक्ष प्रचण्ड, तपाईंले गोकर्ण रिसोर्टमा नातिनीको तामझाम प्रदर्शन विवाह आयोजन गरेर गलत सन्देश दिनु भो, गलत गर्नु भो । पार्टी सुप्रिमोको हैसियतले, प्रधानमन्त्रीको हैसियतले, जनयुद्धको पहिलो पंग्तीको सबभन्दा अगुवा कमाण्डर, परिकल्पनाकारको हैसियतले गोकर्णबाट दिन खोज्नु भएको सांस्कृतिक र सामाजिक सन्देश गलत छन । समयको चयन अझ गलत छ । जाजरकोट र रुकुममा देशले ब्यहोरिरहेको प्राकृतिक विपत, तराईमा सितलहरको चिसोले कठ्याङ्गृएर मृत्यूबरन, कार्यकर्ताहरू रूपान्तरणमा देशव्यापी खटिरहेको अवस्था, विराधी र दुश्मनको घेराबन्दीमा परिरहेको अवस्था, आम जनतामा राजनीति प्रति निराशा र वितृष्णा पलाइरहेको अवस्था, नेताप्रति आक्रोशका अनेकौं रुप र चरित्र सडकमै छताछुल्ल भएको अवस्थामा गोकर्णको कलाविहीन नाटकले तपाईँलाई दीर्घकालीन असर परिरहनेछ । तपाई स्वयंले आलोचना, विरोध र उछितो खन्ने शीर्षक दिनुभयो । जनयु...

–शारदाप्रसाद त्रिताल– के सचिवहरुले काम गर्न नसकेकै हुन् ? प्रधानमन्त्रीज्यूले केही दिन पहिले शासन र प्रशासनसँग सम्बन्धित दुई महत्वपूर्ण कुरा उठाउनु भएको सुन्नमा आयो । १. आफुले पदभार ग्रहण गरेपछि नेपाल सरकारका सचिवहरुलाई दिएका निर्देशनहरु कार्यान्वयन हुन नसकेको मात्र होइन निराशाजनक अवस्था रहेको । २. अव देशमा व्यापक शासकीय सुधार आवश्यक देखिएको । जहाँसम्म प्रधानमन्त्रीले दिएका निर्देशन कार्यान्वयन भएनन् भन्ने प्रश्न छ यस सम्बन्धमा प्रधानमन्त्री र मुख्य सचिवको धारणा (२०८० आश्विन महिनाको कामाद पत्रिकामा प्रकाशित मुख्य सचिवको अन्तरवार्ता) बाझिएको देखियो (मुख्य सचिवको धारणा अनुसार सुधारका १२ वटा काम भएको सूची समावेश भएको देखिन्छ । दोस्रो बुँदा अनुसार शासकीय सुधार गर्ने सम्बन्धमा भने प्रधानमन्त्री र मुख्य सचिवको एउटै धारणा रहेको पनि पाइयो । के सचिवहरुले निर्देशन पालना नगरेकै हुन् ? ३. प्रध...