भाषा/साहित्य

  नेपाल । नेपाली शिक्षा परिषद्ले राष्ट्रिय विभूति युवाकवि मोतीराम भट्टको १६०औँ जयन्ती मनाएको छ । शनिबार काठमाडौंमा आयोजित कार्यक्रममा परिषद्ले दिवंगत कवि लेखकहरूको सामूहिक जयन्ती, समस्यापूर्ति कवि सम्मेलन आयोजन गर्नुकासाथै राष्ट्रिय युवा सेवा कोषद्वारा स्थापित ‘युवावर्ष मोती पुरस्कार’ समेत प्रदान गरेको छ । कार्यक्रमका प्रमुख अतिथि अग्रज साहित्यकार मुकुन्दशरण उपाध्यायलगायतले युवा साहित्यकार छन्दमणि त्रिपाठीलाई ‘युवावर्ष मोती पुरस्कार’ प्रदान गरे । प्रमुख अतिथि उपाध्यायले नेपाली शिक्षा परिषद्का संस्थापक गोपाल पाँडे असीमले सुरु गरेको यस संस्थामा आफू पहिले पनि सहभागी भएको स्मरण गर्दै संस्थाले गर्दै आएको कामको प्रशंसा गरे । उक्त अवसरमा साहित्यकार ज्ञाननिष्ठ ज्ञवालीद्वारा लिखित ‘बा, आमा र म’ कृति पनि लोकार्पण गरियो । कार्यक्रममा साहित्यकार कोषराज न्यौपानेले गतवर्ष मोती जयन्ती...

नेपाल । पत्रकार एवं साहित्यकार वसन्त पराजुलीको उपन्यास ‘बखान’ को लोकार्पण गरिएको छ । नेपाली कांग्रेसका महामन्त्री विश्वप्रकाश शर्मा, नेपाली कांग्रेसका सहमहामन्त्री जीवन परियार, राजनीतिक विश्लेषक शङ्कर तिवारी, साहित्यकार अमर न्यौपाने, श्रीओम श्रेष्ठ ‘रोदन’ लगायतले उक्त पुस्तक लोकार्पण गर्नुभएको हो । कार्यक्रममा नेपाली कांग्रेसका महामन्त्री विश्वप्रकाश शर्माले पुस्तकमा सात सालको क्रान्तिको कथा, उबेलाको जीवनको तस्बिर, सहकारीसँग सम्बन्धित विषयका साथै चितवनको परिवेश समेटिएको बताउनुभयो । समीक्षकद्वय शङ्कर तिवारी र अमर न्यौपानेले उपन्यासको ऐतिहासिक पक्षका साथै चितवनको बस्ती विकासको इतिहास, कांग्रेसको इतिहासका साथै पर्यावरणीय चेतसमेत केलाइएकोले उपन्यास पठनीय भएको चर्चा गर्नुभएको थियो । साहित्यकार श्रीओम श्रेष्ठ ‘रोदन’ ले भन्नुभयो, “लेखक पराजुलीले पत्रकारितामा जस्तो राम्रो गर्नुभएको छ, आख्यानमा ...

नेपाल (मकवानपुर) । मकवानपुरको बकैया–४ छतिवनस्थित महेन्द्र माध्यमिक विद्यालयमा शनिबार सम्पन्न झरना साहित्यिक परिवार मकवानपुरको पाँचौं अधिवेशनबाट गायत्री रुपाखेतीको नेतृत्वमा १० सदस्यीय कार्यसमिति चयन भएको छ । रूपाखेती यसअघिको कार्यसमितिमा उपाध्यक्ष हुनुहुन्थ्यो । आगामी तीन वर्षको लागि गठित कार्यसमितिको उपाध्यक्षमा कृष्ण घतानी, सचिवमा नीलहरि ढुङ्गेल, कोषाध्यक्षमा अजर फुयाँल तथा सहसचिवमा अमृता लामिछाने चयन हुनुभएको छ। त्यसैगरी सदस्यहरूमा हरिप्रसाद घिमिरे, मन्जु दाहाल, विजय दोङ, स्वस्तिका दाहाल र शिवप्रसाद बोलखे रहेका छन् । तीन दशकभन्दा लामो समयदेखि मकवानपुर जिल्लामा सक्रिय साहित्यिक संस्थाको पाँचौँ अधिवेशनमा बकैया गाउँपालिकाका अध्यक्ष धर्मराज लामिछानेको प्रमुख आतिथ्य, बकैया–४ वडा अध्यक्ष लक्ष्मी जिम्बा, बकैया गाउँपालिकाकी कार्यपालिका सदस्य लक्ष्मी माझी, संस्थाका संस्थापक अध्यक्ष रमेशमोहन अध...

नेपाल । छुदेन काविमोको पुस्तक ‘उरमाल’ लाई मदन पुरस्कार–२०८१ प्रदान गरिने भएको छ । मदन पुरस्कार गुठीको शुक्रबार बसेको बैठकले ‘उरमाल’ लाई मदन पुरस्कार–२०८१ र लोकभाका सङ्कलन र संरक्षणमा विशिष्ट योगदान पुर्‍याउनुभएका प्रेमदेव गिरीलाई जगदम्बाश्री प्रदान गर्ने निर्णय गरेको हो । लेखक काविमो दार्जिलिङको गोर्खाल्यान्ड आन्दोलनबारे लेखिएको पहिलो उपन्यास ‘फातसुङ’ बाटै चर्चामा आउनुभएको थियो । उरमाल उहाँको दोस्रो उपन्यास हो, जुन चिया टिप्ने श्रमिकको पीडालाई नजिकबाट नियालेर लेखिएको छ । यस वर्षको मदन पुरस्कारका लागि सात वटा पुस्तक छनोटमा परेका थिए । छुदेन काविमोको ‘उरमाल’, रमेश भुसालको ‘छालबाटोः कैलाशदेखि गङ्गासम्म’, कुमारी लामाको ‘दर्ज्यू संलाप’, मनप्रसाद सुब्बाको ‘पञ्चतत्वको पालाम’, श्रेयज सुवेदीको ‘बहुरूपी’, सुधीर शर्माको ‘भिक्षु, व्यापार र विद्रोहः नेपालको भोट–चीन सम्बन्ध र भारत’ र तीर्थ श्रेष्ठको ...

-आर.आर. चौलागाईं- हिजो तिमी धेरै कडा थियौ आज तिमी धेरै नरम भयौ । कडा हुँदा मान्छे मार्दै हिँड्यौ नरम हुँदा शत्रुसँग घाँटी जोड्यौ हिजो पनि तिमी गलत थियौ आज पनि तिमी गलत छौ । तिमीले अब नयाँ बाटो बनाउनुपर्छ मान्छेहरूलाई विश्वास दिलाउनुपर्छ नत्र तिमी बिस्तारै सिद्धिन्छौ खहरे खोलाजस्तै सुकेर जान्छौ । -हेटौंडा, मकवानपुर ।...

-आरसी रिजाल- बुढा -- ए बुढी ! तिमीले मेरो खल्तीको पैसा झिकेकी हो? बुढी -- किन सोधेको ?आवश्यक पर्‍यो झिकेँ । बुढा -- माघेको भए म दिहाल्थेँ । बुढी -- ए अब ती जमाना गए।भन्ने बेलामा गृहलक्ष्मी हातमा कौडी छैन।तपाईंले मोबाइल किन्देपछि मेरो खर्छ अलि बढेको छ क्या । बुढा -- मोबाईल नकिन्दे भोकहडताल गरेर प्राण त्याग्छु जस्तै गर्‍यौ। अनि नकिन्दे र सुखै पाइनँ। मैले त खर्चमा नियन्त्रण गर्न पैसा मसंग माग्नु भनेको मात्र हो। बुढी --छाड्नुस त्यस्ता कुरा।तपाईंको अगाडि हात फैलाएको ४५ बर्ष भयो। कति परनिर्भर हुनु ।मैले पनि आत्मनिर्भर हुन सिकेँ। * * * बुढा -- ए बुढीमाउ।पेटमा मुसा कुदिसक्यो लौन खाउँ। बुढी -- पर्खनुस् न, एउटा टिकट्क बनाउदै छु।हामी पानीसमेत नपिइ तिजको व्रत बस्न सक्छौं । तपाईंहरु एकछिन भोक खप्न सक्नु हुन्न? * * * बुढा --हैन, फिल्म नै सुटिङ गर्न लाग्यौ कि कसो? एकघन्टा भैसक्यो।खाउन हो अ...

-सुदीपभद्र खनाल- मेरो रोदन घन्कियो प्रथम जो त्यै शैलका काखमा मेरा पाउ उठे जहाँ सबल भै टेकेर त्यो भूमिमा त्यो धर्ती कसरी भुलिन्छ र भन्यौ नेपालको हैन म आमा जन्म दियौ ल बोल कसरी सन्ताननै हुन्न म ? मान्छेको जुन आदिसत्य छ धरा घुम्ने र फिर्ने यहाँ आफ्नै प्राकृत सत्यको पथ चुने दुष्कर्म के हुन्छ हँ गल्ती के छ दियौ सजाय कसरी त्यो देशकै हुन्न म आमा जन्म दियौ ल बोल कसरी सन्ताननै हुन्न म ? मान्छेको अधिकार घुम्नु धरती प्राचीन प्राकृत हो सत्ताका मदले पिसेर घुनझैँ फाल्नू कहाँ न्याय हो यो अन्याय सहन्न साँध हदको त्यो खेलामा छैन म आमा जन्म दियौ ल बोल कसरी सन्ताननै हुन्न म ? मेरो नाभि उतै समस्त छ उतै नाली र बेली उतै मेरो गाउँ उतै र जन्म घर छन् साथी सँगाती उतै खेलेको खलियान खेत छ उतै उस्तै छु सैस्कारमा आमा जन्म दियौ ल बोल कसरी सन्ताननै हुन्न म ? पूर्खाको छ थलो उतैतिर उतै मेरो छ वंशावल...

- रमेशचन्द्र घिमिरे- आमासँग तिजमा मामाघरमा गएँ म मामाघर गएर मक्ख भएँ म हजुरबाले नातिनी आऊ भन्दै काखमा लिनु भो हजुरमाले मिठो दर खान दिनु भो आज भान्जी आउँदैछिन् भन्ने थाहा पाएर मामा पनि आउनुभयो चक्लेट ल्याएर माइजू साह्रै रसिली भन्ने मलाई के थाहा र ? मिठो बोली मिठो खान्की मिठै व्यवहार तिजको दिनमा तिजे गीत गाएँ साथी मैले नि अब तिजमा मामाघर जान्छु जैले नि यो सालजस्तै धमाकाको भए हुन्थ्यो अर्को तिज रमाइलो भो यस पालिको मामाघरको तिज । - भोर्लेटार लमजुङ...

नेपाल । लघुकथा समाज, नेपालले लघुकथा दिवसका अवसरमा ‘पूर्णप्रसाद ब्राह्मण लघुकथा सम्मान– २०८२’ बाट लघुकथाकार विमल भौकाजीलाई सम्मान गरेको छ । लेखन, सम्पादन र समालोचनामा सक्रिय साहित्यकार भौकाजीलाई नेपाली साहित्यमा लघुकथाको उन्नयनमा पु¥याएको योगदानबापत सो सम्मान अर्पण गरिएको हो । साहित्यकार भौकाजी ऐतिहासिक साहित्यिक पत्रिका ‘शारदा’ मासिकका सम्पादकसमेत हुनुहुन्छ । १८ औँ लघुकथा दिवसका अवसरमा लघुकथा समाज र सर्वनामको सहकार्यमा बिहीबार राजधानीमा आयोजित कार्यक्रममा सम्मान अर्पण गरियो । लघुकथा समाज, नेपालको स्थापना २०६५ सालमा भएको हो । समाजले हरेक वर्ष भदौ ५ गते लघुकथा दिवस मनाउँदै आएको छ । कार्यक्रमका प्रमुख अतिथि वरिष्ठ साहित्यकार भागिरथी श्रेष्ठ, लघुकथा समाजका अध्यक्ष तुलसीहरि कोइराला, समाजका निवर्तमान अध्यक्ष गोपाल अश्क, संस्थापक अध्यक्ष श्रीओम श्रेष्ठ ‘रोदन’, प्राडा लक्ष्मणप्रसाद गौतमलगायतले ...

नेपाल । कवि गजलकार डा. कृष्णजंग राणाद्वारा लिखित दुई काव्यकृति ‘मुटुभरि माया’ (नेपाली काव्य) र ‘दिल से दिल तक’ (हिन्दी–उर्दु गजल) लोकार्पण गरिएको छ । मंगलबार ललितपुरमा आयोजित कार्यक्रममा कवि डा. राणासहित शरच्चन्द्र वस्ती, डा. श्वेता दिप्ती, डा. धनेश द्विवेदी, इम्तियाज वफा र प्राडा सनतकुमार वस्तीले कृति सार्वजनिक गरे । भाषाविद् वस्तीले डा. राणाको यस काव्यकृतिमा अन्तरमनको गहिराइ भेटिने बताए । यसभित्र लय, मिठास र भाषाको पारदर्शिता रहेको उनले उल्लेख गरे । साहित्यकार डा. श्वेता दिप्तीले हिन्दी उर्दु काव्यमाथि पाठकीय मन्तव्य राख्दै जिन्दगी कसरी अगाडि बढ्छ भन्ने कुरा डा। राणाका काव्य र कृतिबाट थाहा पाइने बताइन् । प्राडा वस्तीले दुई दर्जन कृतिका सर्जक ९५ वर्षको उमेरमा पनि साहित्य सिर्जनामा लागेको बताए । उक्त अवसरमा रामचन्द्रमान सिंह, इम्तियाज वफा, डा। वरदानजंग राणा, अश्विनी कोइरालाले कृतिबारे...