भाषा/साहित्य

नेपाल । डा. शशि थापा पण्डितका तीन कृति ‘नेपाली कलामा कामकला, मल्लकालिक नेपालका नारीहरू, नागार्जुन क्षेत्रका सांस्कृतिक अध्ययन’ लोकार्पण भएको छ । नेपाल आदर्श महिला सङ्घ, बालाजुद्वारा बिहीबार राजधानीमा आयोजित कार्यक्रममा प्रा. दिनेशराज पन्त, प्राडा जगमान गुरुङ, प्राडा वीणा पौडेल र प्राडा पेसल दाहालले संयुक्त रूपमा डा. शशिका कृतिहरूको लोकार्पण गर्नुभयो । प्राडा जगमान गुरुङले नेपाली कलामा कामकला पुस्तकमाथि समीक्षा गर्दै कामकलाको प्रसङ्ग आउनेबित्तिकै अश्लील बोलेको, लेखेको भन्ने अल्पज्ञान राख्न नहुने बताउनुभयो । उहाँले भन्नुभयो, “सृष्टिलाई अनन्त बनाउनेलगायत गहन विषय बुझाउने उक्त कलाबारे नकारात्मक टिप्पणीले यस विषयमा अनुसन्धान गर्न पुस्तक प्रकाशन गर्न लेखकहरू हिचकिचाउने वातावरणमा डा। शशिले साहस र जाँगर देखाएको छ । त्यसै गरी प्राडा पन्तले मल्लकालिक नेपालका नारी पुस्तकमाथि चर्चा गर्दै ऐतिहासिक व...

नेपाल । साहित्यकार सविन प्रियासनको १२ औं कृति ‘कालो मन’ उपन्यास सार्वजनिक भएको छ । घोराहीमा रहेर लामो समयदेखि साहित्य र पत्रकारितामा सक्रिय प्रियासनको उक्त कृति हालै विशेष समारोहबीच सार्वजनिक गरिएको हो । उपन्यासकार प्रियासनले यसअघि गत वैशाख महिनामा ‘कडी’ उपन्यास प्रकाशित गर्नुभएको थियो । ६ महिनाको अन्तरालमा नयाँ उपन्यास पाठक माझ ल्याउनुभएका उहाँको नयाँ कृति ‘कालो मन’ २०८ पृष्ठको छ । प्रियासनका अनुसार उपन्यास कृषिमा आधारित उद्यमशीलतामा सफल एक युवा र संघर्ष गरेर चिकित्साशास्त्र अध्ययन गरेकी युवतीबिचको प्रेमकथामा केन्द्रित छ। साथै समाजमा सन्देश दिने किसिमका थुप्रै उपकथाहरू पनि यसमा समावेश गरिएको उहाँले बताउनुभयो । ‘कालो मन’ शीर्षकमार्फत नकारात्मक सोचप्रति टिप्पणी गर्दै, नकारात्मक विचारमाथि विजय प्राप्त गरी हरेक क्षेत्रमा सफलता हासिल गर्न सकिने सन्देश उपन्यासले दिन खोजेको लेखक प्रियासनको भना...

नेपाल । साहित्य सङ्गम मकवानपुरको ३६० औँ नियमित साहित्य सन्ध्याको अवसरमा दुई जना स्रष्टा सम्मानित हुनुभएको छ । डम्बर पूर्णमाया स्मृति सम्मान शनिबार हेटौँडामा आयोजित कार्यक्रममा कवि, गीतकार, आख्यानकार भुपिन र कवि, समालोचक डा. बिन्दु शर्मालाई समर्पण गरिएको हो । “डम्बर पूर्णमाया स्मृति कविता सम्मान” २०८० बाट बागलुङका कवि भूपिन र २०८१ बाट लागि काठमाडौँकी समालोचक शर्मालाई सम्मान गरिएको हो । जनही २२ हजार २२२ रुपियाँसहित साहित्यकार डा। निमेश निखिलले कार्यक्रममा सम्मान गर्नुभएको थियो । साहित्य सङ्गमका अध्यक्ष डिबी बर्तौलाको सभाध्यक्षता भएको कार्यक्रममा हेटौँडा उपमहानगरपालि –११ निवासी नियात्राकार राजाराम बर्तौलाको ‘काठमाण्डु प्याराडाइज’ नियात्रा सङ्ग्रह गृह विमोचन तथा परिचर्चा गरिएको थियो । साथै कार्यक्रममा सम्मानका संस्थापक कवि जेनन नेपालका कविता वाचन भएको छ ।...

-आर. आर. चौलागाईं- पर्दामा धूमधामसँग फिल्म चल्दै थियो । गुड्दागुड्दैको गाडी अचानक भिरबाट तल खस्यो । यात्रुहरूमध्ये कोही मरे, कोही घाइते भए, कोही अचेत भए । चालक बाँच्यो । ऊ भन्छ- "मैले गाडी राम्रोसँग चलाएको थिएँ । मेरो केही पनि गल्ती छैन । यो सब अरूले ममाथि गरेको षडयन्त्र हो । म फेरि गाडी चलाउँछु ।" त्यत्रो घटना भयो । चालकमा कुनै पिर पनि छैन । कुनै पश्चात्ताप पनि छैन । ऊ पहिलाजस्तै मस्ताना छ । गाडी कुच्चिएर एकातिर थन्किएको छ । छानबिन आयोग बन्यो । आयोगले चालकलाई बयानका लागि बोलायो । फेरि पनि चालक भन्दै छ- "म नियम कानुन केही पनि मान्दिनँ । बयान दिन पनि जान्नँ । मेरो गल्ती नै छैन । खोइ ! मेरो गाडी देऊ । म गाडी चलाउँछु ।" हामी दर्शकदीर्घामा बसेर यो फिल्म हेरिरहेका छौँ अनि हामीमध्ये कोही चालकलाई ठिक भनिरहेका छौँ भने कोही बेठिक भनिरहेका छौँ । -हेटौंडा, मकवानपुर ।...

-आरसी रिजाल- ४० बर्षे दिनेशको दुइटै किड्नीले कामगर्न छाडेको ६ महिना भयो। अरुको किड्नी खरिद गरेर फेर्न आर्थिक स्थिती कमजोर छ। फेर्न झण्डै करोड खर्च गर्नुपर्ने कुरा परिवारमा गरेको सुन्छ। बिरामीले सोचेको छ- श्रीमति ,दाजुभाइ,दिदीबहिनीहरु छ्न्। तर यिनिहरु किनअरुको किड्नी किन्ने कुरामात्र गर्छ्न्। मानिसको सरिरमा एउटै किड्नीले पनि काम चल्छ भनेको सुनेको छु। सबभन्दा बढी चिन्ता आमालाई भएको छ।आमाले घुमाउरो पाराले परिवारका एकएक सदस्यसंग सोधेकी हुन्छिन् ।सङ्गै मर्ने सङ्गै बाच्ने कसम खाएर प्रेम बिबाह गरेकी बुहारीले -- मलाई केही भयो भने बच्चाले दुख पाउँछ ।म त दिन शक्तिनँ भनिन् । अरु सदस्यले केही न केही बाहना गरेर पन्छिए। आमाले सम्पत्ति बेच्ने कुरा गरिन् । कसैले स्वीकृत दिएनन् । एकदिन उनले -- मेरो मन मान्दै मान्दैन। हामी आमाछोरा जति बाँच्न सक्छौं बाँचौला ।म जिउँदो छँदै छोराको लास हेर्न सक्तिनँ। एउटा कि...

-लक्ष्मण आचार्य- आऊ हामी एक‌छिन रगतको पोखरीमा पौडी खेलौँ आऊ हामी एक‌छिन पसिनाको त‌लाउमा माछा मारौँ विस्तारै डुब्दैछ घाम र पलाउँदै रात आऊ एकछिन झ्याउँकिरीसँगसँगै यो समयमा बेसुरा गीत गुनगुनाअ‍ौँ छिप्पिदै छ रात डिस्को नाचौँ साम्बा नाचौँ अश्लिलता र अशिष्टताका गल्ली गल्ली हिँडेर पुगौँ स्वार्थको टेबुलमा र समृ‌द्धिको बफे डिनर गरौँ लेवल लेबलका अन्तर्राष्ट्रिय रक्सी पिएर सक्दो अराजकताहरू ओकलौं आऊ समय विरोधी प्रतिरोधी विचार रोप्दै हामीले आफूले आफूलाई अनुकुलन गरौं र समग्र सुशासनका सपनाहरू ओझेल पारौँ –चन्द्रपुर, रौतहट ।...

-सुदीपभद्र खनाल- अपरिचितको वास सासकै बन्छ सङ्कट अविश्वासी रहे साथ भेद खुल्दछ यो बुझ स्त्रीलाई मन बाँड्नाले गाँज्न सक्दछ कालले भएमा कपटी भाइ अरू चाहिन्न शत्रु रे धन आफन्तमा बाँडे हुन्न फिर्ता कसैगरी बैगुनी गुनले राम्रो हुँदैन घोच्छ बेसरी स्वार्थीलाई दिए हात डडेल्नो निल्न खोज्दछ सर्पलाई दया गर्दा पाएमा प्राण हर्दछ विद्या वा धनमा विद्या धन यौवनमा ठुलो योद्दाको शक्ति हो अस्त्र शस्त्र किसानको कुलो रूपभन्दा ठुलो सीप सीपभन्दा ठुलो गुण दया नै गुण सर्वोच्च भन्दा स्वातन्त्र्य जीवन स्वार्थी ले फाइदा हेर्छ निश्वार्थी राष्ट्र उन्नति र महान् मानवी हेर्छ समग्रता समुन्नति राम्रोमा र नराम्रोमा बुझेमा सुक्ष्म भेद छ अज्ञानी लाग्दछन् वेदी ज्ञानी अज्ञेय वेद छ धर्तीमा खतरा धेरै स्वयं आफैँ छ मानव यस्तो लाग्दछ मान्छेकै भित्र बस्तछ दानव स्वयम् मानव भित्रै छ देवत्व रूप त्यो पनि चिन्न र ब...

नेपाल । शिवसावित्री प्रतिष्ठान नेपाल तथा बुढ्यौली साहित्य समाज रौतहट–सर्लाहीको संयुक्त आयोजनामा महाकवि लक्ष्मीप्रसाद देवकोटाको एकसय सत्रौँ जन्मतिथिका अवसरमा रौतहटको चन्द्रपुरमा मंगलबार महाकवि देवकोटा जयन्ती भव्यतासाथ सम्पन्न भएको छ । कार्यक्रमको एउटा पाटामा नियात्रा विधाप्रति समर्पित बाराका नियात्राकार रामप्रसाद अधिकारीलाई ‘शकुन्तला ढुङ्गेल स्मृति नियात्रा सम्मान–२०८२’ समर्पण गरिएको छ । अधिकारीका ‘मेची—काली‘ तथा ‘उड्दै–गुड्दै–घस्रिँदै‘ नामका दुई नियात्रा कृतिहरू प्रकाशित छन् । यसै गरी सोही कार्यक्रममा मधेस प्रदेशका बुढ्यौली साहित्य समाजहरूमध्ये सबैभन्दा सक्रिय भएबापत महोत्तरीको कार्यसमितिलाई ‘सक्रिय बुसास सम्मान’ प्रदान गरिएको छ । कार्यक्रमको अर्को पाटामा रचना वाचन गरिएको छ । यस क्रममा लक्ष्मण आचार्य, घनश्याम पन्त, रामचन्द्र कुशवाहा, नारदप्रसाद काफ्ले, प्रेमकुमार घिमिरे, जीवन आचार्य, मोह...

-ज्ञानेन्द्र गदाल- ***** भ्रष्टाचारले सिमा नाघ्यो, ऋणले नाघ्यो धुरी भ्रष्टाचारी लुटेराको, कस्तो चुरि-फ़ुरि ! हिजोसम्म भुक्के चप्पल, पड्काई हिंड्ने नाथे पजेरोमा गुड्दा आज, लाग्छ कुरिकुरि । लोकतन्त्रका ठेकेदार, भन्दै आफुलाई जनताको पिठ्यूँमा चैं, धस्तारैछन् छुरी । खोक्रो पारे देशलाई, रजाईं गरे अति त्यसैले त बिद्रोहको, चल्यो आँधि हुरि । जेन्जी पुस्ता उठेका छन्, भ्रष्टाचार बिरुद्ध एउटै आवाज हुनुपर्छ, नबढाऊ है दूरी । -कोलोराडो, अमेरिका । ...

नेपाल । महाकवि लक्ष्मीप्रसाद देवकोटाको ११७औँ जन्मजयन्ती आइतबार विविध कार्यक्रम गरी मनाइएको छ । नेपाल प्रज्ञा प्रतिष्ठानद्वारा डिल्लीबजारस्थित देवकोटा सङ्ग्रहालयमा आयोजित कार्यक्रममा उहाँको प्रतिमामा माल्यार्पण तथा कविता वाचन गरियो । प्रतिष्ठानका कुलपति भुपाल राईले नेपाली कृतिको अनुवाद र विदेशमा भएका विभिन्न सम्मेलनमा नेपालको प्रतिनिधित्व गरी नेपाली साहित्यको अन्तरराष्ट्रिय तहमा प्रचारप्रसारसमेतमा देवकोटाले महत्त्वपूर्ण योगदान पु¥याउनुभएको स्मरण गर्नुभयो । उहाँले नेपाल प्रज्ञा–प्रतिष्ठानको स्थापनामा सक्रिय भूमिका निर्वाह गर्नुभएकाले देवकोटा भौतिक रूपमा नरहेपनि सधैँ नेपालीबीच अमर रहुनुभएको बताउनुभयो । तुरुन्त कविता लेख्नसक्ने आँशुकविको क्षमता भएका देवकोटाको कवि–प्रतिभा, कविताको गुणात्मक मूल्य मूल्यवान रहेको बताउँदै उहाँले महाकविका कृतिमा पूर्वीय र पाश्चात्य दर्शनको संयोजन पाइने विशेषता रह...