भाषा/साहित्य

–रमेशचन्द्र घिमिरे– बरु गाली गरेमा चुप लागेर सुन्छु म पिटाइ खान डर लाग्छ धुरुधुरु रुन्छु म माया गरी फकाउनू कुरा बुझ्ने भा’को छु घर जस्तै ठानेर स्कुलमा आ’को छु धेरै पढी उन्नतिको शिखरलाई छुन्छु म लौरो देखाई नतर्साउनू धुरुधुरु रुन्छु म सम्झाएर पढाए पो कुरो बल्ल बुझिन्छ गुरुमा र गुरुलाई देउता जस्तै पुजिन्छ हजुर झैँ बुझ्झकी ज्ञानी मान्छे हुन्छु म चर्को डाँको सुन्यो कि त धुरुधुरु रुन्छु म । –भोर्लेटार, लमजुङ ।...

नेपाल । नेपाल प्रज्ञा-प्रतिष्ठानले ‘प्रज्ञा नेपाली भाषा साहित्यिक पत्रकारिता पुरस्कार’ र ‘प्रज्ञा नेपाली मातृभाषा साहित्यिक पत्रकारिता पुरस्कार’ २०८१ को घोषणा गरेको छ । वरिष्ठ साहित्यिक पत्रकारद्वय मोहन दुवाललाई ‘प्रज्ञा नेपाली भाषा साहित्यिक पत्रकारिता पुरस्कार’ र वीरबहादुर चन्दलाई ‘प्रज्ञा नेपाली मातृभाषा साहित्यिक पत्रकारिता पुरस्कार’ प्रदान गर्ने घोषणा प्रज्ञा–प्रतिष्ठानले गरेको हो । वरिष्ठ साहित्यिक पत्रकार दुवालले बिसको दशकदेखि साहित्यिक पत्रकारिता गर्दै आउनुभएको हो । उहाँको प्रधान सम्पादकत्वमा जनमत साहित्यिक मासिक काभ्रेबाट विगत ४० वर्षदेखि प्रकाशित हुँदै आएको छ । देश विदेशमा समेत प्रसिद्व जनमतले ३३० अङ्क प्रकाशित गरिसकेको छ । यो नेपाली भाषाको उत्कृष्ट साहित्यिक पत्रिकामा पर्दछ । स्रष्टा–द्रष्टा र सङ्गठक लगायतका बहुक्षेत्रमा विशेष योगदान गरेका दुवाल जनमत वाङ्मय प्रतिष्ठान तथा नेपा...

नेपाल । नेपाली लेखक संघले ‘राष्ट्रिय लेखक पुरस्कार–२०८२’ वरिष्ठ आख्यानकार धुव्रचन्द्र गौतमलाई प्रदान गर्ने भएको छ । संघको काठमाडौँमा पदाधिकारी बैठकले राष्ट्रिय लेखक दिवसको अवसर पारेर यही वैशाख १६ गते आयोजना गरिने कार्यक्रममा रु एक लाख राशिको उक्त पुरस्कार गौतमलाई प्रदान गर्ने निर्णय गरेको हो । संघले देशका लब्ध–प्रतिष्ठित २५ वरिष्ठ लेखक साहित्यकारलाई मानार्थ सदस्यता प्रदान गर्ने निर्णय समेत गरेको छ ।...

नेपाल । कवि, गीतकार, निबन्धकार तथा नेपाल प्रज्ञा प्रतिष्ठानका कुलपति भूपाल राईको वैचारिक निबन्ध संग्रह ‘शब्द सायारेम’ लोकार्पण भएको छ । नेपाल प्रज्ञा प्रतिष्ठानमा आयोजित कार्यक्रममा लेखक खगेन्द्र सङ्ग्रौला, भाषा आयोगका अध्यक्ष डा. गोपाल ठाकुर, डम्बर चेम्जोङ, भोगिराज चाम्लिङ र कुमारी लामाले कृतिको लोकार्पण गरेका हुन् । सभ्यताको विकासको आधारस्तम्भलाई उधिन्दै तानाशाहलाई प्रश्न गर्ने बागी विचार राईका निम्बन्धमा भएको लेखक सङ्ग्रौलाले बताए । कोलम्बस र पृथ्वीनारायण शाहमाथि लेखकले उठाएका प्रश्नहरूले बहुलता र बाग्द्वार खडा गर्ने सङ्ग्रौलाको भनाइ थियो । भाषा आयोगका अध्यक्ष ठाकुरले राईका निबन्धले सामुदायिक विचार र सामाजिक युगीन चेतनाको बहस गर्ने बताए । लेखक राईले निबन्ध लेखनको सकस र वैचारिकता परिवेशबारे बोल्दै धन्यवाद व्यक्त गरे । बुकहिलले प्रकाशन गरेको पुस्तकको मूल्य मोटो गाताको ८०० र पातलो गाता...

हेटौंडा (नेपाल) । गजल मञ्च मकवानपुरको चौथो अधिवेशनबाट सञ्जित श्रेष्ठको नेतृत्वमा नयाँ कार्यसमिति चयन भएको छ । नयाँ कार्यसमितिको उपाध्यक्षमा हरि पौडेल, सचिवमा कमल नेपाल, सहसचिव गौरी कँडेल, कोषाध्यक्षमा स्वस्तिका दहाल, सदस्यहरुमा देव रिटर्न र सबिना प्रयासी चयन भएका छन् । थप २ सदस्य पछि मनोनित गरिने बुझिएको छ ।...

-आर. आर. चौलागाईं- गोली खाएर मर्छौ कि आगोमा जलेर मर्छौ ? फाँसीमा झुन्डिएर मर्छौ कि विष खाएर मर्छौ ? बाढीमा बगेर मर्छौ कि भीरबाट खसेर मर्छौ ? तिमी कसरी मर्छौ ? हामी यमराजका दूत हौँ तिमीलाई लिन आएका भन ! तिम्रो अन्तिम इच्छा के छ ? चक्कुबाट छियाछिया भएर काटिएर मर्छौ कि तातो तेलमा भकभक उम्लिएर मर्छौ ? घाँटी सेरिएर मर्छौ कि बाघको मुखमा परेर मर्छौ ? ढुङ्गाको हिर्काइबाट मर्छौ कि हिलोमा गाडिएर मर्छौ ? तिमी कसरी मर्छौ ? हामी यमराजका दूत हौँ तिमीलाई लिन आएका भन ! तिम्रो अन्तिम इच्छा के छ ? तिमीले हामीलाई न दिनमा राम्रोसँग बस्नखान दियौ न रातमा राम्रोसँग सुत्न दियौ तिमीले हामीलाई न खित्का छोडेर राम्रोसँग हाँस्न दियौ न कम्मर मर्काएर राम्रोसँग नाच्न दियौ तिमी कसरी मर्छौ ? हामी यमराजका दूत हौँ तिमीलाई लिन आएका भन ! तिम्रो अन्तिम इच्छा के छ ? गाडीले किचिएर मर्छौ कि भालाल...

–आरसी रिजाल– झुमा हो नाम । बिबाह भएको १० महिनामा उनको लोग्ने गाडी दुर्घटनामा बित्छ्।त्यसको दुई महिनापछी छोरो जन्मिछ।गरिबीले ब्याप्त घर र माइतीबाट आर्थिक सहयोगको कल्पना गर्न सक्तिनथिन। संघर्ष गरेर छोरा पढाइन्। तर अहिले उनको बृध्दाश्रममा बास छ। आश्रमवासीबारे विद्यावारिधी गर्न लागेगी एक छात्रालाई उनको संघर्षशिल जिबनले यस्तरी तान्छ कि ऊनीले विद्यावारिधिलाई पछाडि सारेर झुमाको जिबनको सत्यघटनामा आधारित उपन्यास लेख्न आश्रममै बस्छिन् । झण्डै एकबर्षमा उपन्यास तयार हुन्छ। उपन्यासमा झुमाले पासोलगाई मर्नखोज्दा छोरालाई संझेकी, छोरा बिमारी हुँदा बिताएकी अनिदो रातहरु,व्यबहार धान्न्न र छोरो पढाउन रगत बेचेकी। २/३ घरमा भाँडामाज्ने काम गरेकी,कयौं पटक बेहोसभै ढलेकी , यौनपिपासुको पन्जाबाट उम्किएकी , छोराको भबिश्यको लागि आफ्नो एउटा किड्नी बेचेकी र यसबारे छोरालाई जानकारी नदिएकी आदि दर्दनान घटनाका बर्णनन् छ्न्।...

- रमेशचन्द्र घिमिरे- सकिँदैन खोला तर्न बल गरेर ढुक्कसँग पारि पुग्छु फड्के तरेर गहिरो छ कि छिप्छिपे छ कहाँ भर हुन्छ लेउमा परी चिप्लिएर लड्ने डर हुन्छ किन दोमन गर्नु पर्‍यो पक्क परेर झोला बोकी स्कुल जान्छु फड्के तरेर जङ्‍घार तरी जाऊँ भने लुगा भिज्ने हो कि ? गिटी अनि गेग्र्यानले खुट्टा बिझ्ने हो कि ? किन मोल्नु खतरा भो तल झरेर यसै गरी फर्कने हो फड्के तरेर । -भोर्लेटार, लमजुङ ।...

नेपाल । ‘सबै भाषा,सबै ज्ञान, सबैको प्रज्ञा–प्रतिष्ठान’ भन्ने उद्घोषसहित नेपाल प्रज्ञा–प्रतिष्ठानका कुलपति भूपाल राईले प्रतिष्ठानको भानुभक्त कक्षमा पुस्तक प्रदर्शनीको समुद्घाटन रातो रिबन काटेर गर्नुभयो । उक्त पुस्तक प्रदर्शनी वैशाख २८ गतेसम्म रहने छ । उक्त प्रदर्शनीमा २०७० सालअघि प्रकाशित भएका पुस्तक तथा पत्रिकाहरू ६० प्रतिशत छुट र २०७१ सालयता प्रकाशित भएका पुस्तकहरू खरिद गर्ने व्यक्ति वा संस्थाका लागि विशेष ४० प्रतिशतको छुट दिइएको छ । प्रदर्शनीमा अमरकोश,नेपाली साहित्यकोश, कौटिल्यको अर्थशास्त्र ,जाँ ज्याक रुसको कन्फेसन्स, ईषाादि नौ उपनिषद्, ग्रिक महाकवि होमरको ओडिसी, हरेराम जोशिको प्राचीन अभिलेख, गुमानसिंह चाम्लिङको एरिस्टोटल र उनका काव्य शास्त्र , पेरी पोइएतिकेसलगायतका पुस्तकहरू प्रदर्शनीमा राखिएको छ। साथै नेपाली भाषा, साहित्य ,संस्कृति, कला, इतिहास, दर्शनशास्त्र र समाजशास्त्रलगायतका पु...

-सर्वज्ञ वाग्ले- आजकल नयाँ वर्षले हर्षको साटो त्रास, भय र दुख लिएर आउँछ उमङ्गका चङ्गाहरु उड्दैनन् जीवन उल्लासमय हुन छोडेर निरासाको गर्तमा भासिएका छन् कसरी भनूँ म नयाँ वर्ष जसले नविन सोच होइन पुरातन मान्यताको वकालत गर्छ l खुशीको बहार भुलेर दुखको आँधी बोकी ल्याउने नयाँ वर्ष न हिजो, न आज कहिल्यै मेरो प्रिय बन्न सकेन जसरी म जन्मेको वर्ष वर्षातले मेरो सर्वस्व लग्यो मेरो जीन्दगीको पछ्यौरीमा खुशी, हाँसो अनि सुःखको घाम कहिल्यै उदाएन मेरो आस्थाको मझेरीमा कलिले किला ठोक्यो हरेक रात निद्रामा ऐठन बनेर महिषासुर आयो नयाँ वर्ष केवल यिनैको संगम लिएर उदायो l जब खुशीको पखेरामा डढेलो लाग्यो मनको मुस्कान त्यही क्षण हरायो एकपल मलाई नदिई मेरो विश्वासको झुप्रोमा सलाईको काँटी बल्यो मेरो कविताको अक्षरमा मसीको बोतल ढल्यो जसरी समयको ओठबाट जीवन मुस्कुराउनु पर्दथ्यो ठीक विपरीत दिशा...