भाषा/साहित्य

नेपाल । साहित्यकार शीतल गिरीको उपन्यास ‘कैवल्य’को सार्वजनिक गर्दै कृतिमाथि विमर्श गरिएको छ । सोमबार पाटनढोकामा आयोजित कार्यक्रममा प्रमुख अतिथि डा. तुलसीप्रसाद भट्टराई, प्रज्ञा प्रतिष्ठानका सदस्यसचिव डा. धनप्रसाद सुवेदीलगायतले कृति सार्वजनिक गरे । कृतिमाथि बोल्दै प्रमुख अतिथि डा. भट्टराईले नेपाली साहित्यमा गिरीको योगदान राम्रो रहेको चर्चा गर्दै कैवल्यका पात्रहरूबाटै पनि दर्जनौँ उपन्यास लेख्न सकिने बताए । त्यस्तै डा. तुलसीप्रसाद गौतमले शीतलको उपन्यासमा सांकेतिकरूपमा धेरै विषय पाइने बताउँदै लेखकले बुद्ध दर्शन बुझेर यो पठनीय कृति तयार पारेको उल्लेख गरे । अर्का वक्ता साहित्यकार प्रोल्लास सिन्धुलीयले यस उपन्यासमा बुद्धको कथा नभएर चन्द्र र स्वातीको त्याग र तपस्याको कथा भएको उल्लेख गरे । कार्यक्रममा वक्ताहरू ध्रुवराज थापा, नारायणप्रसाद शर्मा, शर्मिला बगालेले कृतिको चिरफार गरे । पत्रकला साप्ता...

नेपाल । आख्यानकार विजय हितानको लाहुरे दाइको रेलिमाईलाई २०७९ सालको अरनिको अन्तरराष्ट्रिय पुरस्कार प्रदान गरिएको छ । गैरआवासीय नेपाली संघको भाषा, साहित्य समितिले स्थापना गरेको रु दुई लाख राशिको अरनिको अन्तरराष्ट्रिय पुरस्कारको यो तेस्रो संस्करण हो । विदेशमा बस्ने नेपाली लेखकको उत्कृष्ट कृतिलाई यो पुरस्कार प्रदान गरिँदै आएको छ । शुक्रबार काठमाडौँमा आयोजित एक समारोहमा प्रसिद्ध कवि वैरागी काइँलाले सो पुरस्कार कृतिकार हितानलाई प्रदान गर्नुभयो । प्रमुख अतिथि काइँलाले मास्टर मित्रसेनको सैनिक र कलाकारिता जीवनलाई पठनीय किसिमले प्रस्तुत गरेकामा कृतिकार हितानलाई बधाइ दिनुभयो । नेपाली सेनाका पूर्वजर्नेल साहित्यकार बाबुकृष्ण कार्कीले सो कृति सेना, प्रहरीका अतिरिक्त साहित्यका सबै पाठकलाई रोचक रहेको जाकारी दिनुभयो । विदेशमा बस्ने नेपाली लेखकको उत्कृष्ट कृतिलाई यो पुरस्कार प्रदान गरिँदै आएको छ । आख्यान...

नेपाल । इलाममा शिव अधिकारी ‘इलामे जेठो’ को अध्यक्षतामा बुढ्यौली साहित्य समाजको गठन भएको छ । जेठ २४ गते शनिबार साहित्यकार प्रकाश थाम्सुहाङको अध्यक्षता र नेपाल मुक्तक प्रतिष्ठान कोशी प्रदेश अध्यक्ष बाबुराम पोखरेलको प्रमुख आतिथ्यमा सम्पन्न भेलाले नौ सदस्यीय बुढ्यौली साहित्य समाज इलाम शाखा गठन गरेको छ । यस समितिमा अध्यक्षमा शिव अधिकारी ‘इलामे जेठो’, उपाध्यक्षमा रविमान लम्जेल, सचिवम पवित्रा घिमिरे, कोषाध्यक्षमा जमुना लामिछाने तथा सदस्यहरूमा प्रकाश थाम्सुहाड।, धर्म भण्डारी, तुलाराम पुरी, छिकिन तामाङ तथा चन्द्रवीर खत्री रहेका छन् । भेलामा इलामका अग्रज साहित्यकारहरू जयनारायण भट्टराई, देवी गौतम, विमल वैद्य, टिका घिमिरे, नगर प्रमुख केदार थापा, तोयानाथ भट्टराई, युद्धप्रसाद वैद्यलगायतका साहित्यकारहरूको बाक्लो समुपस्थिति रहेको थियो । कार्यक्रममा प्रमुख अतिथि बाबुराम पोखरेलले बुढ्यौली साहित्यको पर...

-सुदीपभद्र खनाल- जो राजहंस मन डुब्दछ वासनामा तोडेर यी जग बन्धन विघ्न धामा होस् कृष्णका चरणमा स्थिर अन्त्यमा गै यो चित्त पित्त कफले तन यो नगल्दै अज्ञान को हृदय वादल छाँटिएर भै स्थित प्रज्ञ मन शान्त प्रभो भजेर प्राणान्तमा चरणमा प्रभुका परूँ गै भै ग्रस्त पित्त कफले तन यो नगल्दै एकाग्र चित्त सँगले चरणारविन्द श्री कृष्ण नित्य म भजूँ र भुलूँ अनित्य जा जा तँ चित्त अब जा प्रभु भक्तिमा गै हो स्थिर पित्त कफले तन यो नगल्दै हे दीनवन्धु भवसिन्धु अपार तार हे विश्वनाथ अनन्त लगाउ पार श्री भूमिजानाथ जपूँ म आजै भै रुग्ण पित्त कफले तन यो नगल्दै । -अमेरिका ।...

-आर.आर. चौलागाईं- कहिले गधा भएर अर्काको भारी ओसारिरह्यो कहिले गोरू भएर अर्काको खेत जोतिरह्यो मान्छे भएर एक निमेष पनि बाँचेन ऊ जहिले पनि घोडा भएर मात्र अर्कालाई बोकिरह्यो । अचेल अक्षरको थाकल बटुलेर घर छाउन थालेको छ ऊ अचेल शब्दको गैँती बोकेर बाटो खन्न हिँडेको छ ऊ फुक्का हुन पाएकोमा दङ्ग छ फुरूङ्ङ छ दाम्लो छिनेकोमा अचेल सपनामा पनि कविता बरबराउन थालेको छ ऊ । भन्न सकिन्न भोलि के हुन्छ माथि पुग्छ कि अथवा तल झर्छ ऊ देवकोटा पागल भएको यो देशमा गोकुल जोशी भोकभोकै मरेको यो चिहानमा कुनै पनि बेला भुसुनाजस्तै किचिक्क हुन सक्छ ऊ अथवा खाली सिसी र पुरानो कागज भएर कौडीको मोलमा पनि बिक्न सक्छ ऊ । -हेटौंडा, मकवानपुर ।...

-आरसी रिजाल- छोरालाई -- " तँलाई जोईटिङ्ग्रे ,मैले नौ महिना गर्भमा सुताको,दस धारा दूध चुसाको बिर्सिस्।त्यसको भार तिर्न पर्दैन ? " भन्ने मट्याङ्ग्री बुढीको थेगो झैँ भएको छ।बुहारीलाई --" हाम्रा पालामा यस्तो गर्थ्यौँ/उस्तो गर्थ्यौं ।ऎलेकालाई हाम्ले झैँ बुहार्तन खेप्न परेको भए तिनका बाउको बिहे देख्थे " भनी उत्तिकै करकर गर्छिन् । बुढीको वेतुकका करकरबाट वाक्कदिक्क भएर छोराबुहारीले एक साँझ म र वडा सदस्यलाई बोलाए । बुढियालाई अगाडि राखेर मैले कुराको सुरुवात गरेँ-- रमाइलोमा/ बाध्यतामा जे होस् छोराछोरी जन्माएपछि हुर्काउनु आमाको कर्तव्य हो। कर्तव्यलाई निहुँ पारेर अधिकार खोज्नु सुहाउँदैन। तपाईंले गर्भमा बोकेको र दूध चुसाएको भार कतिलाख पर्छ भन्नुस् ? छोराले ऎले चेक काटेर दिन्छ। अनि भार बोकेर तपाईं यो घरबाट पार हुनुस्।नभए घरजग्गा तपाईंले राख्नुस्। छोराबुहारी बाहिर डेरामा बस्छन् ।सहनुको पनि एउटा सीमा ...

-धनराज गिरी- --- दुनियाँ बुझेर आएको युवक विकाशनारायण नेपाली, चुनावमा होमियो। त्यस्तै पर्यो। पार्टीले पत्यायो। अर्को दलको रजगज थियो अघिल्लो समयसम्म। जनता जहिले पनि परिवर्तनको पक्षमा हुन्छ। " गुणरत्नमाला नगरपालिका " जिल्लाको सुन्दर क्षेत्र,केन्द्र न परिधि! " यो मेयरले केही गर्छ! दुनियाँ देखेर आएको छ। " मोतीकान्त रत्ननन्दन। " उम्म, सम्भावना छ, गम्भीर देखिन्छ। " सरस्वतीकान्त हिमाली। " भित्री क्याबिनेट कस्तो हुन्छ,त्यसमा भरपर्छ। " आलोकनाथ गोर्खाली। चुनाव जित्यो नेपालीले। वडाध्याक्षहरू पनि ताजा युवाहरू । उपमेयरमा " गौतम यादव! " राम्रो पाठक,लेखक " प्रोफेसर प्रह्लादनारायण ज्वालामुखी बिमलोपाध्याय सुमेधाश्रीको मित्र,एक्काईस पटक गीतानगर पुगेका,विवाहमा,म्यारिजको निम्तो आएर,कुमाल र मालहरूसहित।सिक्वेन्स मिल्यो। अचम्म, हो अचम्म भयो, मेयरले आफ्नो सल्लाहकार मण्डलीमा कट्टर आलोचकहरू मात्र राखे। ज्याद्...

-रमेशचन्द्र घिमिरे- हुल देख्दा चिर्बिर गर्ने चरा–बचेराको फेरि याद आउँछ मलाई आफ्नै पखेराको पिस्ती खोला जाँदा पनि जङ्गल काटी जान्थ्यौँ ऐँसेलु र बयरलाई खुसी बाँडी खान्थ्यौँ ऐँसेलु र बयरको झ्याङ छैन आज वन फाँड्ने मान्छेलाई केको रात–साँझ ? दिउसै पनि लाग्थ्यो मलाई चितुवाको डर लाग्छ अचेल मान्छेको नै जो छन् वरपर वन फाँड्ने मूर्खहरू बनेका छन् ठालू बाँदरले नै राज गर्छन् छैनन् बाघ–भालु डढेलाको कालो देख्दा रुन्छ मेरो मन डाँडाकाँडा छिचोल्दा’नि देखिँदैन वन गाई चर्ने जङ्गलमा कुखुराको बास घाँस पनि नपाए’सि के पो गर्ने आश ? जङ्गल फाँडी काठ काट्ने सुन दाजुभाइ एउटा रुख हुर्काइदेऊ छोरा–नातिलाई । -भोर्लेटार, लमजुङ ।  ...

नेपाल (हेटौंडा) । आँचल साहित्य कला पुञ्ज मकवानपुरले ४ जना स्रष्टालाई सम्मान गरेको छ । शनिबार आँचल साहित्यले बृहत साहित्यिक तथा साँस्कृतिक कार्यक्रमको अवसरको छुट्टा छुट्टै विधाका ४ जना स्रष्टालाई सम्माम गरेको हो । मंगलादेवि श्रेष्ठ बाल प्रतिभा सम्मान २०८१ बाट ३ हजार ५ सय रुपैयाँको नगद राशि सहित हेटौंडा–१०,स्थित तुल्सी मेहर बोर्डिङ्की छात्रा अनूसूया खनाललाई सम्मा गरिएको छ । मुक्ति–तारा नवप्रतिभा सम्मान–२०८१ बाट साहित्यकार स्वस्तिका दहालालाई ५ हजार रुपैयाँको नगर राशि र सम्मानपत्र सहित सम्मान गरिएको छ । सुन्तलीमाया श्रेष्ठ युवा प्रतिभा सम्मान– २०८१ बाट पुरूषोतम आचार्यलाई १० हजार रुपैयाँको नगद राशि र सम्मानपत्र प्रदान गरिएको छ । यस्तै, आँचलको अक्षयकोषका लागि सहयोग पुर्‍याउने प्रकाश लम्साललाई आँचल सम्मान २०८१ बाट सम्मान गरिएको छ । आँचलकी अध्यक्ष भावना सापकोटाको सभाध्यक्षा तथा जिल्ला प्राशासन ...

नेपाल । वरिष्ठ सर्जक गणेश रसिकको ७८ वर्षको उमेरमा आइतबार निधन भएको छ । ललितपुरको हरिसिद्धिस्थित नेपाल क्यान्सर अस्पतालमा प्रोस्टेट क्यान्सरको उपचार गराइरहनुभएका उहाँको आज बिहान ११ बजे निधन भएको सङ्गीतकार बुलु मकारुङले जानकारी दिनुभयो । उहाँका अनुसार रसिककी छोरी बेलायतबाट फर्किएपछि रसिकको दाहसंस्कार गरिने छ । उहाँको पार्थिव शरीर अहिले महाराजगञ्जस्थित शिक्षण अस्पतालमा राखिएको छ । भोजपुर छिनामाखुमा वि‍‍। सं। २००४ असोज ४ मा जन्मनुभएका रसिक पचासको दशकमा इलाम सर्नुभएको थियो। करिब पाँच दशकअघि ‘लेकाली’ समूहबाट गायन क्षेत्रमा आउनुभएका रसिकले कवि, गीतकार, सङ्गीतकार, लेखक, निबन्धकार र नियात्राकारका रूपमा परिचय बनाउनुभएको थियो । उहाँका सारङ्गीभित्र कथासङ्ग्रह, गणेश रसिकका गीत, आकाश गङ्गाको ओतमुनि, दशगजामा उभिएर, जब सिस्नोहरू टेक्दै हिँडेलगायतका कथा, कविता, निबन्ध, नियात्रा र संस्मरणसहित एक दर्जनभन...