भाषा/साहित्य

नेपाल । यस वर्षको सूर्यभक्त–पतनादेवी स्मृति वाङ्मय पुरस्कार पोखरा निवासी वरिष्ठ व्यङ्ग्यकार दुर्गा बराल वात्स्यायनलाई प्रदान गरिएको छ । गैँडाकोट नगरपालिकाका नगरप्रमुख मदनभक्त अधिकारीले वरिष्ठ व्यङ्ग्यकार वात्स्यायनलाई ३३ हजार ३३३ रुपियाँ र सम्मानपत्रसहित सम्मान गर्नुभयो । त्रिवेणी साहित्य प्रतिष्ठानद्वारा स्रष्टा सम्मान तथा पुरस्कार समर्पण कार्यक्रममा त्रिवेणी गोराबी कला पुरस्कार चितवनका चित्रकार लालकाजी लामालाई २५ हजार रुपियाँ तथा त्रिवेणी होमनाथ–भगवती कला–वाङ्मय पुरस्कार पोखराका वरिष्ठ चित्रकार गोपाल श्रेष्ठलाई १५ हजार रुपियाँसहित प्रदान गरियो । प्रजातन्त्र सेनानी स्वर्गीय सूर्यभक्त अधिकारी र उहाँकी धर्मपत्नी पतनादेवी अधिकारीको स्मृतिमा उहाँका छोरा गैँडाकोट नगरपालिकाका नगरप्रमुख मदनभक्त अधिकारीले सूर्यभक्त–पतनादेवी स्मृति वाङ्मय पुरस्कारको स्थापना गर्नुभएको हो ।...

नेपाल । नेपाल संस्कृत विश्वविद्यालयका उपप्राध्यापक हरिलाल पौडेलद्वारा रचना गरिएको प्रक्रियासार कौमुदी (प्रयोगात्मक संस्कृत भाषा व्याकरण) पुस्तकको लोकार्पण गरिएको छ । नेपाल संस्कृत विश्वविद्यालय सेवा आयोगका अध्यक्ष प्राडा भागवतप्रसाद शर्मा र विश्वविद्यालयका शिक्षाध्यक्ष प्राध्यापक भोजराज जोशीले लोकार्पण गर्नुभयो । नेपाल संस्कृत विश्वविद्यालय केन्द्रीय विद्यापीठका सहप्राध्यापक डा. रघु नेपालले किताब आधुनिक शिक्षाबाट संस्कृत शिक्षामा अध्ययन गर्न आउने विद्यार्थीका लागि निकै सहज हुने बताउनुभयो । उहाँले किताब पाठ्यक्रममा आधारित रहेकाले संस्कृत भाषा सिक्नेका लागि उपयोगी हुने बताउनुभयो । केन्द्रीय आयुर्वेद विद्यापीठका उपप्राध्यापक डा। नीलकण्ठ आचार्यले पुस्तक आयुर्वेद स्नातक तह (विएएमएस) मा अध्ययरत विद्यार्थीले अध्ययन गर्ने चरक संहित, सुश्रुत संहिताजस्ता विषयमा ज्ञान प्राप्त गर्नका लागि सहज हुने ब...

नेपाल । नागार्जुन वाङ्मय प्रतिष्ठानद्वारा राजधानीमा आयोजित कविगोष्ठीमा कथाकार लक्ष्मण अधिकारीको ‘मर्फिन’ कथासङ्ग्रहमाथि चर्चा गरिएको छ । समालोचक डा. लेखराज खतिवडाले कथा ‘मर्फिन’ ले नेपाली चिकित्सा क्षेत्रको समग्र पक्षलाई उधिन्न सफल भएको बताए । प्रतिष्ठानका अध्यक्ष दिल पौडेलको अध्यक्षतामा सम्पन्न गोष्ठीमा १९ कविले कविता, लघुकथा, गजल वाचन गर्नुभएको थियो । कवि डम्बर पहाडीको एलाक (एक लाइने कविता) लाई उपस्थित श्रोताले खुवै रुचाएका थिए । वाचन गरिएको कवितामाथि प्राध्यापक जगतप्रसाद उपाध्याय ‘प्रेक्षित’ ले समीक्षा गर्नुभएको थियो । उहाँले गोष्ठीमा प्रस्तुत कविताले समसामयिकतालाई बढी प्राथमिकता दिएको चर्चा गर्दै कविले अन्यका रचना बढीभन्दा बढी पढ्नुपर्ने, लेखनलाई निरन्तरता दिँदै आफ्नो लेखनलाई परिष्कृत गर्दै जानुपर्ने बताउनुभयो । रचना वाचन कार्यक्रममा कवि पूर्णविरामका दुई कविता अन्य कविले वाचन गर्नुभ...

नेपाल । राष्ट्रिय जनमोर्चाका महासचिव लेखक मनोज भट्टको पुस्तक ‘कमरेड जलजला उपन्यासको विवेचना’ को लोकार्पण भएको छ । शनिबार राजधानीमा आयोजित कार्यक्रममा नेकपा (मसाल) का महामन्त्री मोहनविक्रम सिंह, पूर्वमन्त्री दीनानाथ शर्मा, नेकपा (एमाले) का उपमहासचिव प्रदीप ज्ञवालीले सो पुस्तकको विवेचनाको सार्वजनिक गर्नुभएको हो । नेकपाका उपमहासचिव ज्ञवालीले लेखक सिंहको तेह्रसय बिस (१३२०) पृष्ठ लामो उपन्यास अहिले पठन संस्कृति कम हुँदै गएको बेला पाठकले पढेर सक्न मुस्किल हुने बताउनुभयो । उक्त उपन्यासलाई सरलीकृत र समालोचनात्मक ढङ्गले मनोज भट्टले लेखेर जलजलालाई बुझ्न सजिलो भने उहाँको भनाइ थियो । बुद्धिजीवी भीष्म जोशीले सिंहको उपन्यास ज्ञान, दर्शनको हिसाबमा बृहत् रहेको र हरेक परिच्छेदमा विद्यावारिधि गर्न सकिने बताउनुभयो । उहाँले राजनीतिसँगै साहित्य लेखनमा ७७ वर्षदेखि संलग्न वरिष्ठ व्यक्तित्व नेकपा (मसाल) का महा...

नेपाल । बुढ्यौली साहित्य समाज रौतहट–सर्लाहीको आयोजना तथा अनिता–शिव प्रतिष्ठानको संयुक्त संयोजनमा रौतहटको माधवनारायण नगरपालिकाको मिठुअवामा संस्थाको दसौँ शृङ्खला सम्पन्न भएको छ । नेपाल तथा भारतका साठी जना साहित्यकार तथा साहित्यप्रेमीहरूको उपस्थिति रहेकोे सो कार्यक्रममा साहित्यकार रमेश समर्थन, मणिभूषण अकेला, किसुनदयाल यादव लगायतले कविता सुनाउनुभएको थियो । सोही कार्यक्रममा बुढ्यौली साहित्यको उपादेयताबारे साहित्यकार रमेशमोहन अधिकारीले बोल्नुभएको थियो । कार्यक्रममा स्वागत रामचन्द्र महतोले स्वागत लम्बोदर काफ्लेले अध्यक्षता गर्नुभएको सो कार्यक्रममा प्रमुख आतिथ्य समालोचक तथा गजलकार डा। घनश्याम न्यौपाने ‘परिश्रमी’ ले गर्नुभएको थियो । संस्थाले पुस १२ गते अधिवेशन गर्ने भएको छ ।...

-लालगोपाल सुबेदी- कविता भन्छ मलाई- कविता पढिस् ? कविताले भन्नुभयो - मलाई पढ्नुभयो ? कविता भन्छिन् - मलाई पढ्यौ ? के उत्तर दिने मैले ? यहाँ असरल्ल कविताहरू छन् कविताहरू युगौंदेखि देखिएका देखिएकै छन् कविताहरू युगौंदेखि लेखिएका लेखिएकै छन् कवितासँग छन् कविताकै मौन-संवाद कवितासँगै छन् कविताका प्रीतिराग र प्रतिवाद कविताकी सौता कविता पनि छिन् कुनै कविता सासूजस्ती कुनै कविता बुहारीजस्ती कविता र कविताको बिहे पनि देखिएकै छ कवितालाई कविताबाट पारपाचुके पनि भेटिएकै छ कुनै कविता लक्ष्मीका पछिपछि हिँड्छन् कुनै कविता सरस्वती सन्निकट छन् देखिरहेछु म कवितालाई कविताको सम्मान र कवितालाई कवितैको मानमर्दन ए गाली नगर भन्छु- उनीहरू झन् चिच्याई चिच्याई गाली गर्छन् बुहारी पनि त छोरी हुन् सासू पनि त आमा हुन् जागोस् भन्छु तिनीहरू बीच मीठो सम्मोहन सधैं भइरहोस् भन्छु लक्ष्मी र सरस्वतीको मि...

-सुदीपभद्र खनाल- काटे डाँडा ठिटाले मरु कि त डमरू माग्न थाल्यो कथाले ढाँटी ढाँटी बिगारे छल र कल गरी नित्य नेतृत्वकाले चर्क्यो अन्याय कालो अमन चयन गए दुर्दशा बढ्न थाल्यो हे पृथ्वी फर्क आऊ अब त अति भयो देश नै डुब्न लाग्यो हाम्रा चर्खा हराए बन घन हँसिया औषधी मासिएर आए औजार नौला मुलुक तल परी पेलियो खुम्चिएर छैनन् कोही हितैषी मुलुकतिर दिने ध्यान सत्कर्म भाग्यो हे पृथ्वी फर्क आऊ अब त अति भयो देश नै डुब्न लाग्यो भत्की त्यो एकताको बल मुलुक भयो रूग्ण कम्जोर ताज रैतीकै चल्छ सत्ता तरपनि मुलुकी सान भो म्लान आज जोडी हामी अनेकौँ सबल मुलुक दिने चेतना छैन भाग्यो हे पृथ्वी फर्क आऊ अब त अति भयो देश नै डुब्न लाग्यो गोर्खाली छैन आभा चर चर सबमा छन् विदेशी पसेका नेपाली सन्तती छन् पर घर नहुँदा काम खोजी बसेका घाटैघाटा छ सारा ऋण अनि गरिबीले धुरी ढल्न लाग्यो हे पृथ्वी फर्क आऊ अब त अति भयो देशनै...

-लक्ष्मण आचार्य- अब कोर्नुछ समयको क्यानभासमा एउटा सुन्दर चित्र तिनै धुँवाका मुस्लोहरूबाट उतार्नु छ एउटा बेलगाम घोडाको तस्बिर भर्खरै सम्पन्न भएको छ एउटा अश्वमेध यज्ञ अब उत्सव मनाऊँ कि शोक ? यतिखेर शङ्का जगाऊँ कि भोक ? बडो दुविधा भइरहेछ उठ्नुछ तिनै खरानीहरूको रासबाट माथि तिनै खरानीको रास थुपारेर मलको रूपमा उपयोग गर्दै समयको गमलामा हुर्काउनु छ कैयन् समृद्धिका सुन्दर फूलहरू र सच्याउनु पर्नेछ अनगिन्ती भूलहरू ... -चन्द्रपुर, रौतहट...

-आर. आर. चौलागाईं- पढ्न गएको छोरो फर्केर आएन पढ्न गएकी छोरी फर्केर आइन उनीहरू त जुलूसमा गएछन् गोली लागेर उतै ढलेछन् । सामाजिक सञ्जाल बन्द नगर खोल भनेछन् देशमा भ्रष्टाचार छ नियन्त्रण गर भनेछन् सरकार रिसाएछ ताकीताकी हानेछ उनीहरू त उतै शहीद भएछन् गोली लागेर उतै ढलेछन् । हामीले विश्वास गरेकाहरू विश्वासघाती भएछन् हामीले भोट हालेकाहरू जनविरोधी भएछन् जताततै आगो लाग्यो देशै खरानी भयो हाम्रा छोराछोरीहरू उतै मरेछन् गोली लागेर उतै ढलेछन् । -हेटौंडा, मकवानपुर । ...

-आरसी रिजाल- भद्रकुमार र शान्तकुमार छिमेकी हुन् ।शान्तले छोरालाई सधैं नानाभँती गाली गरेको सुनेर भद्र दिक्क भएका छन् । एकदिन भद्रलाई गजबको बिचार फुरेर शान्तलाई भने -- तपाईं सधैं मुख दुख्ने,थुक सुक्ने गरि छोरालाई बेपत्ता गाली वर्षाउनु हुन्छ।तेत्रा गालीलाई समेटेर एउटै शब्दले कर्मकाण्ड पुग्नेगरि हान्न सक्नु हुन्न भनेँ । शान्तले -- तपाईंको आसय मैले बुझेँ। तर त्यति साह्रो त नभनौ कि? यो कुलङ्घार नेता जस्तो बिग्रीसकेको त छैन् नि भने।।। -हेटौंडा, मकवानपनुर ।...