भाषा/साहित्य

नेपाल । बुटवलका साहित्यानुरागीले देशलाई शून्यताको अवस्थाबाट माथि उठाउनुपर्ने आवश्यकतामा जोड दिएका छन् । देशले आन्दोलन माग गरेका बेला उथलपुथल हुने भन्दै उनीहरूले देशलाई शून्यबाट माथि उठाउँदै पुनर्निर्माणमा अघि बढाउनुपर्ने बताएका छन् । बुटवलका साहित्यकर्मीहरू हरेक महिनाको अन्तिम शनिबार साहित्य सङ्गममार्फत जोडिन्छन् । त्यही सङ्गमको ३२६ औँ मासिक शृङ्खला शनिबार सम्पन्न भएको हो । त्यस अवसरमा साहित्यकार ऋषिराम भुसालले प्रस्तुत रचनाको समीक्षा गर्दै कहिलेकाहीँ क्षति पनि सुन्दर बन्न सक्ने र त्यही बाटो हुँदै देशको पुनर्निर्माण र नयाँ सम्भावनाको खोजी हुन सक्ने उल्लेख गर्नुभयो । लेखक गणेश घिमिरेले साहित्य सत्यको समर्थन र गलतको विरोधका साथै विकल्प प्रस्तुत गर्ने दिशामा अघि बढ्नुपर्ने बताउँदै नेपाली समाज र राजनीतिले अहिले खोजिरहेको सबैभन्दा ठुलो आवश्यकता विकल्पको निर्माण हो र साहित्यले त्यसमा अग्रणी भू...

-सर्वज्ञ वाग्ले- दुर्योधनको हठमा रगतको खोला बग्यो, शकुनिको धुर्त्याइॅमा सभ्यताको विनाश भयो, धृतराष्ट्रको कप्ट्यइॅमा राज्य हराइयो । नेपाल ! तिमी पनि त्यही बाटोमा त होइनौ ? सिक्किम झैं विलय, भुटानमा झैं मौन शान्ति, इथोपिया झैं भोकमरी के यो नै हो त तिम्रो भविष्य ? आन्दोलनले खोलेको ढोका हुन सकोस् सावधानी उदाओस् सुनौलो बिहानी नभए सपनाको चिहान बन्न के बेर ! भवनहरू छन् जलेका भएका छन् प्रमाणहरू खरानी , भए कर्णधारहरू शहीद रक्त आहालमा होली खेल्दै, चल्दै छ घुसपैठ चल्मलाउॅदै छन् अराष्ट्रिय तत्वहरू देश हराऊने जुगाडमा यो खुशी हो कि उन्माद ? बिन्ती नेपाल ! इतिहास फेरि नदोहोरियोस्, सत्ता खाने मुसाहरू फेरि दुला भित्र नपसुन्, कहिल्यै नबुनियोस् भ्रष्ट्राचारको माकुरीजालो चिहानघारी नबनोस् देश । -अमेरिका...

-सुदीपभद्र खनाल- बर्बरिक भएको छ मेरोपनि दृष्टि युद्दमैदानमा चाहे जोसुकै लडिरहेको होस् हिजो उसले देखेजस्तै मेरो दृष्टिले पनि केवल उसैको खेल देख्छ तपाईंलाई थाह नहुन सक्छ हार्नेलाई थाहा नहुन सक्छ जित्नेलाई पनि थाहा नहुनसक्छ तर उसलाई सबै थाहा छ सबै सबै घटना र परिघटना पात्र र प्रवृत्ति सूत्र र सूत्राधार सबै उसैको अदृष्य नियन्त्रणमा छन् । समग्र घटनाक्रमहरूको आँखिझ्यालबाट बर्बरिक दृष्टिमा म देखिरहेछु उसलाई र उसैको इसारामा एक आपसमा लडिरहेकाहरू सबैलाई सर्वनाशको यो कोलाहल बीच चूपचाप हेरिरहेछु म समयको कठघरामा स्वयम् बर्बरिक भएर उभिँदै सही होस् या गलत प्रतिकृया बिहिन भएर केवल नियालिरहेछु हेरिरहेछु । हिमालयको काखमा जलिरहेको हस्तिनापुर चलिरहेको छद्म युद्द र देखिरहेछु आत्म दृष्टिले जताततै खेलिरहेको उ मात्रै जितिरहेको उ मात्रै र निरन्तर हारिरहेको मेरो देश लाग्छ किना...

-लालगोपाल सुवेदी- चोरी भएको थियो दूध रातो रगत मन पर्दैनथ्यो त्यसलाई बग्यो तात्तातो रातो रगत सडकमै रगत त्यसको दूधजस्तै निख्खुर सेतो चिनौं हामी को हो त्यो ? र् याल त निकाल्छन् सबैले जिब्रोबाट भोकले पनि हुन सक्छ लोभले पनि हुन सक्छ त्यसले त पसिनै निकाल्यो जिब्रोबाट चिनौं हामी त्यो को हो ? भन्थे कसै कसैले साडी लगाएर भाग्यो रे त्यो टाउकोबाटै जन्मे सन्तान त्यसका राति राति अन्धमुष्ट अन्धकारमा खान्छ त्यसले निरीह अबोध जनको रगत अक्सर निदाएकै बेला खान्छ चिनौं हामी त्यो को हो ? भरमार सपना बाँड्छ त्यसले भयङ्कर फ्रायडवादी हो त्यो गर्छ नौटङ्की नाटक कल्पित भ्रम न हो नाटक भ्रम हो सपना आफैमा चुँडाल्छ पुच्छर वाल्ल पारेर दर्शकलाई भागि पो हाल्छ कहाँकहाँ ? चिनौं हामी त्यो हो ? पाँचतारे होटलमा चौरासी ब्यन्जन खायो विदेशी ब्राण्डको शताब्दी पुरानो रक्सीमा नुहायो गुची चस्मा लगाय...

-रमेशचन्द्र घिमिरे- कहिले खिस्स हाँस्छ कहिले बर्र आँसु झार्छ मेरो भाइ जहिले पनि हैरान मात्रै पार्छ जब पढ्ने बेला हुन्छ लाग्छ भोक उसलाई काम अह्राउँदा फन्किन्छ ऊ चल्छ झोक उसलाई घरको जितार भई के भो बाहिर जाँदा हार्छ मेरो भाइ जहिले पनि हैरान मात्रै पार्छ फुकाएर किताब उसले पढे पनि हुन्थ्यो कापी झिकी गृहकार्य गरे पनि हुन्थ्यो अल्छी छ ऊ केही गर्दैन हाँसी हाँसी टार्छ मेरो भाइ जहिले पनि हैरान मात्रै पार्छ । -भोर्लेटार लमजुङ...

-आरसी रिजाल- चौतारीमा युवायुवती भन्दा प्रौढ र पाकाहरु बढी भेला भएका छ्न्। गाउँलेले मानी आएका प्रौढ शिवराम सभामा यसरी मन्तव्य व्यक्त गर्छन् -- हामिले प्रत्येक वडामा "मलामी समिति " गठन गरेर प्रत्येक मलामी रु ३०००/- दिएझैँ अब -- "पाका सेवा समिति" गठन गर्न अनिवार्य भैसक्यो। पाकाका सन्तान " केयर गिभर " को रुपमा बिदेशी पाका स्याहार्न र अन्य काममा लागेका छ्न।उनिहरुबाट मासिक निश्चित रकम पाका समितिको खातामा पठाउन अनुरोध गरौँ । गाउँमा कसैको करेसा वारिको रेखदेख, कसैलाई डोर्‍याएर हिडाउन पर्ने, कसैलाई रोग अनुसार खानपिन र औषधिको व्यवस्था आदि गर्दिनु पर्छ। मेरो बिचार सुनिहाल्नु भयो ।अब यहाँहर्को प्रतिक्रिया पाउँ भन्दै कुरा टुंग्याए। सामाजिक कार्यमा लागिपर्ने बुढा सेवकदत्तले भने --शिवको कुराले मन छोयो।कोषबाट मासिक तलव भत्ता तोकौँ।यसोगर्दा गाउँका युवायुवतीले काम र बुढाबुढीले आराम पाउछन् । मृत्युपछि आआफ...

-घनश्याम न्यौपाने ‘परिश्रमी- बाँसुरी बजाउँदै थियो उच्च आसनमा बसेर झन्डै तीनदर्जन घण्टासम्म बालुवाटारमा इतिहासकै नवागन्तुक एक तानाशाह ! बैठक बाेलायाे सत्ता टिकाउने निर्णयार्थ वक्तव्य दिन मिथ्या विवरणकाे कलिला मुनाहरू निमाेठेर भविष्यका तर साथ पाएन र सम्भव भएन ! युवाहरूको आलाे रगत मनपर्छ उसलाई किनभने ऊ रक्तपिपासु बुढाे बाघ हो कुरा भने आदर्श गर्छ उखान घुसाएर टुक्का हालेर पुंसत्व नभएको हिटलरकाे अवतार हो ऊ निःसन्तान तानाशाह सन्तान हुने आमाबाबुको मनाेविज्ञान कसरी बुझ्थ्याे र ! निहत्था देशका भावी कर्णधारहरूकाे आवाज सुन्दै सुनेन कठै ! सडकमा पाेखिएका जीवन हाेनहार अनुहारहरूकाे तानाशाही निर्देशनमा चलाइएका गाेलीहरूले कैयौँ आमाबाबुलाई शाेकसन्तप्त पारेर उनीहरूका स्वप्नका फूल निर्मम कुल्चेर निर्लज्ज हाँस्दै थियो एक तानाशाह सत्ता आतङ्क फैलाउँदै बालुवाटारमा ...

-आर. आर. चौलागाईं- न यिनीहरूले देश बनाए न यिनीहरूले शान्ति कायम गराए न यिनीहरूले छिमेकीहरूसँग सम्बन्ध सुधारे न यिनीहरू आफैँ सुध्रिए न यिनीहरू आफैँ सच्चिए लुट्नु खानु घुम्नु र मोजमस्ती गर्नुबाहेक यिनीहरूले अरू केही पनि गरेनन् खालि नाचेर मात्रै बसे जनताका पीडामा हाँसेर मात्रै बसे खालि झगडामात्रै गरेर बसे बाहिरबाट आएको अनुदान देशभित्रबाट उठेको कर अनि विदेशबाट लाखौँ नेपालीहरूले रगत पसिना बगाएर पठाएको पैसाले तलब खाए गाडी चढे ठूल्ठूला महल बनाए देश विदेश घुमे सात पुस्तालाई पुग्ने कमाए तर कामको नाममा एउटा सिन्को पनि भाँचेनन् अब त अति भयो त्यसैले आउनोस् लाखौँ जनता सडकमा ओर्लेर अब नेताहरूलाई खोजीखोजी पिट्नुपर्छ अब नेताहरूलाई छानीछानी पिट्नुपर्छ अब नेताहरूलाई लखेटीलखेटी पिट्नुपर्छ अब अर्को एउटा क्रान्ति गर्नुपर्छ । -हेटौँडा ।...

काठमाडौं । दैवज्ञराज न्यौपाने स्मृति प्रतिष्ठानले विभिन्न साहित्यकार तथा संस्थालाई २०८२ सालको सम्मान तथा पुरस्कार प्रदान गर्ने घोषणा गरेको छ । प्रतिष्ठानको कार्यसमिति बैठकले ‘दैवज्ञ विशिष्ट स्रष्टा सम्मान’, नेपाली कविताका क्षेत्रमा विशिष्ट योगदान पुर्‍याएबापत कवि रमेश खकुरेललाई प्रदान गर्ने निर्णय गरेको छ । त्यस्तै ‘दैवज्ञ साहित्य पुरस्कार’ पर्वतनिवासी नेपाली, संस्कृत र हिन्दी भाषामा लेख्दै आएका स्रष्टा नारायणप्रसाद उपाध्याय अर्याललाई र ‘दैवज्ञ बालसाहित्य पुरस्कार’ बालसाहित्यका क्षेत्रमा महत्त्वपूर्ण योगदान पुर्‍याउने काठमाडौंनिवासी स्रष्टा कल्पना प्रधानलाई प्रदान गर्ने घोषणा गरेको छ । प्रतिष्ठानले ‘दैवज्ञ समाजसेवा पुरस्कार’ प्रा. पुरुषोत्तम भट्टराईको अध्यक्षतामा धरान उपमहानगरपालिका–१४, विजयपुर, पञ्चकन्या मार्ग, नारायणपुर, सुनसरीमा सञ्चालनरत् संस्था संस्कृत विद्यासंवद्धिनी समितिलाई प्रद...