भाषा/साहित्य

नेपाल । नारी स्रष्टा समाज, नेपालले आइतबार आठौँ वार्षिकोत्सव मनाएको छ । अनामनगरमा मनाएको वार्षिकोत्समा २५ भन्दा बढी स्रष्टालाई पुरस्कार तथा सम्मान प्रदान गरेको हो । देशभरका स्रष्टालाई विभिन्न विधामा पुरस्कार तथा सम्मान प्रदान गरिएको आयोजकले जनाएको छ । ‘प्रभुभक्त छोरीनानी वर्ष पुस्तक सम्मान २०८१’ धरानका शुक्रराज कुँवरको लघुकथा संग्रह ‘बगैंचा’लाई प्रदान गरिएको छ । पुस्तक छनोटकर्ता रमेन्द्र कोइराला र रामकुमार पण्डितलाई सम्मान गरेको छ। विश्वविमोहन श्रेष्ठले ‘मोहनलता विशिष्ट स्रष्टा सम्मान तथा पुरस्कार’, राजेन्द्र शलभलाई पारस काफ्ले स्रष्टा सम्मान, प्रमोद प्रधानलाई कविराज कौशिला स्रष्टा सम्मान, शंकर खरेललाई भीमलाल यशोदा स्रष्टा सम्मान र मोक्षदा दाहाललाई कालीगंगा बालस्रष्टा सम्मान गरिएको छ । पुरस्कारका संस्थापक विक्रमभक्त जोशी, सुष्मा काफ्ले, रोशन पराजुलीलगायतलाई सम्मान गरिएको छ । ‘मोहनलता स्र...

नेपाल । हास्यव्यङ्ग्यकार मुकुन्द आचार्यलाई फित्कौली हास्यव्यङ्ग्य राष्ट्रिय सम्मान–२०८२ द्वारा सम्मानित गरिएको छ । अर्का वरिष्ठ हास्यव्यङ्ग्य कलाकार तथा कवि डम्बर घिमिरेलाई ‘श्रीप्रशन्नमूर्ति फित्कौली सम्मान’ अर्पण गरिएको छ। कार्यक्रममा मन्तव्य दिँदै डा. माधवप्रसाद पोखरेलले हास्यव्यङ्ग्यले समाज परिवर्तनमा ठूलो भूमिका खेल्ने तथा विशेषगरी राजनीतिमा देखिएका विकृतिहरूलाई नियन्त्रण गर्न यसले सहयोग पुर्‍याउने धारणा व्यक्त गर्नुभयो । कार्यक्रममा हास्यव्यङ्ग्य क्षेत्रमा लेखन तथा कलामार्फत योगदान पुर्‍याउँदै आएका छ जना स्रष्टाहरूलाई सम्मान गरिएको थियो । २०८२ का लागि ‘गोविन्द–विजया–फित्कौली राष्ट्रिय हास्यव्यङ्ग्य प्रतिभा पुरस्कार’ काठमाडौँका माणिकरत्न शाक्यलाई र ‘फित्कौली राष्ट्रिय हास्यव्यङ्ग्य निबन्ध पुरस्कार’ पोखराका हास्यव्यङ्ग्यकार शेषराज भट्टराईलाई प्रदान गरियो । त्यसैगरी, ‘फित्कौली हास्...

नेपाल । विष्णु पन्थी ‘विनु’ द्वारा लिखित ‘भेटी’ लघुकथासङ्ग्रह लोकार्पण भएको छ । नमस्ते आधुनिक लघुकथा मञ्चद्वारा प्रकाशित उक्त लघुकथासङ्ग्रह लघुुकथा मञ्चका संरक्षक डा। विदुुर चालिसे, संस्थापक अध्यक्ष घनश्याम ढल्लाकोटी र लेखक स्वयम्ले उक्त सङ्ग्रहको लोकार्पण गर्नुभएको हो । लेखक पन्थीको यो पहिलो लघुकथासङ्ग्रह हो । जसमा ४० वटा लघुकथा समावेश छन् । सङ्ग्रहले सामाजिक परिवेशको जाली परम्परा, राजनीतिक विकृति, चाडबाड, पारिवारिक जीवनशैली, समाजमा विद्यमान विकृति, विसङ्गति, पीडा, वेदनालगायतका कुरालाई तिखो व्यङ्ग्यमा कथाको विषयवस्तु रहेको लेखक पन्थीले बताउनुभयो । विशेष गरी समाजमा देखिएका कतिपय सामाजिक व्यक्तित्वहरू नितान्त व्यक्तिगत स्वार्थका लागि जस्तोसुकै घृणित कार्य गर्न पनि पछि नहट्ने, नाम र दामका लागि स्वाभिमान गुमेको पत्तै नपाउने समाजका केही मानवीय चरित्रप्रति लक्षित गरिएको पन्थीको भनाइ छ । पार...

नेपाल । प्राडा उर्मिला प्याकुरेल मधुश्री प्रतिष्ठानले आफ्नो दोस्रो साधारण सभामा विभिन्न व्यक्तित्वलाई पुरस्कृत गरेको छ । त्रिभुवन विश्वविद्यालयकी प्राध्यापक उर्मिला प्याकुरेलको स्मृतिमा गठित प्रतिष्ठानले प्राज्ञिक क्षेत्रका चार र साहित्यिक क्षेत्रका एक जनालाई पुरस्कृत गरेको हो । पुरस्कृत हुनेमा त्रिवि गणित विभागबाट स्नातकोत्तर तहमा उत्कृष्ट छात्र गङ्गाराम जोशी र छात्रा विद्या पोखरेल रहनु भएको छ । उहाँहरुलाई जनही २५ हजार र प्रमाणपत्रले पुरस्कृत गरियो । त्यस्तै, उर्मिलाले अध्ययन गरेको सिन्धुपाल्चोकको बाघ भैरव मावि ठोकर्पाबाठ २०८१ को एसइई परीक्षामा उत्कृष्ट सबिना बुढाथोकी र कालिका आधारभूत विद्यालय उखुबारीबाट २०८१ को परीक्षामा उत्कृष्ट दीपेश विश्वकर्मालाई व्रmमशः १५ हजार र १० हजार नगद तथा प्रमाणपत्रले पुरस्कृत गरियो । त्यसैगरी, उर्मिलाको साहित्यिक व्यक्तित्वको सम्मानमा दिइने साहित्यिक पुरस्...

नेपाल । रौतहटको गरुडामा विश्व–सञ्जय बज्जिका साहित्य कोषको स्थापना गरिएको छ । सर्लाही घर भई हाल अमेरिकामा रहेर साहित्य सिर्जना गरिरहेका विश्वराज अधिकारी र रौतहटको गरुडाका साहित्यकार सञ्जय साह मित्रको नाममा सर्लाहीको विष्णु गाउँपालिका सिमराका महानन्द झाले कोषको स्थापना गरेका हुन् । झाका छोरा डा. विजय झाले कोषको स्थापनाको घोषणा गर्दै भविष्यमा विस्तार गर्दै लाने र यसबाट बज्जिका भाषाको विकासमा सहयोग पुग्ने विश्वास व्यक्त गरेका छन् । अमेरिकामा इन्जिनियर रहेका डा. झाले कोषमा एक लाख रुपैया घोषणा गरेका हुन् । हरेक वर्ष कोषको रकमलाई विस्तार गर्दै लैजाने बताउँदै डा. झाले कोषमा रहेको रकमले प्राप्त ब्याजबाट बज्जिका भाषा र साहित्यको विकासमा काम गर्ने जिम्मेवारी बज्जिका साहित्य संगम रौतहटलाई दिएका छन् । बज्जिका साहित्य संगम रौतहटका अध्यक्ष किशुनदयाल यादवको सभापतित्वमा गरुडा नगरपालिका ५ महम्मदपुरस्थि...

नेपाल । निबन्धकार बोधराज पौडेलको दोस्रो निबन्धकृति ‘धमिराको देवल’ एक कार्यक्रमबीच सार्वजनिक भएसँगै उक्त कृतिमाथि परिचर्चासमेत सम्पन्न भएको छ । शुक्रबार अनामनगरमा आयोजित कार्यक्रममा प्रमुख अतिथि समालोचक तथा निबन्धकार प्राडा लक्ष्मणप्रसाद गौतमले कृति लोकार्पण गर्दै निबन्ध लेखन एउटा लेखकका लागि जटिल विधा भएको उल्लेख गरे । निबन्ध लेखन सजिलो नभएको चर्चा गर्दै उनले लेखक स्वयम् बोल्नुपर्ने र त्यहाँ झुठो बोल्न नपाइने भएकाले यो आफैँमा कठिन विधा भएको उल्लेख गरे । प्रा।डा। गौतमले पौडेल संभावना बोकेका निबन्धकार भएको बताए । कृतिमाथि चर्चा गर्दै साहित्यकार प्रमोद प्रधानले ‘धमिराको देवल’मा कृतिकारको चिन्तन अभिव्यक्त भएको बताए । पौडेलको सार्वजनिक कृतिमा मान्छेको जीवन, प्रकृति र दृश्यहरूको अभिव्यक्ति चित्रण भएको उल्लेख गर्दै यसभित्र प्रभावकारी निबन्धहरू समेटिएको चर्चा गरे । अर्का समीक्षक प्राडा गोविन्द...

नेपाल । त्रिलोचन आचार्यद्वारा रचित ‘अविश्रान्तु’ महाकाव्य शुक्रबार एक विशेष समारोहबीच लोकार्पण गरिएको छ । साहित्य सदन नेपालले आफ्नो ३५औँ साधारणसभा तथा वार्षिक कार्यक्रमको अवसरमा महाकाव्य लोकार्पण गरेको हो । त्यस अवसरमा प्रा डा देवी नेपाल, पूर्वमन्त्री साहित्यकार शान्ता मानवी, नेपाल प्रज्ञा–प्रतिष्ठानका पूर्वसदस्य सचिव प्रा डा जीवेन्द्रदेव गिरीलगायतले कवि व्यथित र ‘अविश्रान्तु’ महाकाव्यका बारेमा चर्चा गर्नुभयो । त्यस अवसरमा यस वर्षको केदारमान व्यथित साहित्य सम्मान–२०८२ बाट डा तुलशीप्रसाद भट्टराई र सुधा भट्टराईलाई सम्मान गरिएको थियो ।...

–लक्ष्मण आचार्य– जीवन ल्याङफ्याङ छ र मन ल्याङफ्याङ छ कति सपारौँ कति सुधारौँ यो झन ल्याङफ्याङ छ उता मुना विह्वल छे यता मदन ल्याङफ्याङ छ सह छैन यहाँ केही कुराको जतन रु ल्याङफ्याङ छ जसोतसो पिउँछु मदिरा सित्तन ? ल्याङफ्याङ छ बाँचे भन्नू के यस्तो भोगाइ ? भिजन ? ल्याङफ्याङ छ । –चन्द्रनिगाहपुर, रौतहट ।

-सुदीपभद्र खनाल- फलेका झुक्दछन् वृक्ष निहुरिन्छन् गुणी पनि सुकेको वृक्ष झुक्दैन झुक्दैन मूर्ख त्यो पनि घमण्ड क्रोध दुर्वाक्य ईर्ष्या द्वेष अनादर मूर्खका चिन्ह हुन् सोच्छ आफैँलाई पुरन्दर सेतो हाँस छ त्यो उस्तै बकुल्लो पनि श्वेत छ दुइटै रूपमा उस्तै यिनमा कुन भेद छ ? बाहिरी रङ्गले हैन गुण भित्र विभेद छ दूध छुट्याउने पानीबाट हाँस विशेष छ लोभीलाई दिए दान झन् धेरै आश गर्दछ अहंकारी र दुर्वुद्दी भावले नाश गर्दछ घरको दूध खाएर सर्प वीष बनाउँछ चुसेर वनका पुष्प मौरी मह बनाउँछ छाड्दैन बिच्छिले डस्न बोल्न भुल्दैन कोइली छटा वषन्तको होस् वा शरद्को होस् झिलीमिली बुझ्नू स्वभाव फेरिन्न प्रकृतिले प्रदत्त हो फेरिने ज्ञान हो किन्तु मूर्ख सक्तैन बुझ्न त्यो ज्ञानीले रति गर्दैन अहं ज्ञान भएपनि अज्ञानीले म हूँ भन्छ ज्ञान क्यै नभएपनि भन्दैनन् मुनि मै जान्ने ठान्दैनन् ऋषि मै ठुलो किन्तु सं...

-आरसी रिजाल- बुढाहरु जम्मा भएपछि तालतालका गफ गर्छ्न्। बारिको पाटोमा तिनजना बुढा गफिदैथे। लुकेर चुरोट तान्न पल्केका गौतम बुढा तल्लो पाटोबाट मास्तिर आउँदैथे। मैले -- कान्लो अग्लो छ ।उता छेउबाट घुमेर आउनुस् भने। किन टेढ्थे बुढा ? असारको चिप्लो कान्लाबाट बारिको पाटोमा उत्तानोटाङ लाए। माख्लो कान्लोबाट ८४ कटेको घिमिरे बाजेले -- ए गौतमजी ! ल मेरो हात समातेर माथी आउनुस् भने। गौतमले हात त दिए। उल्टै घिमिरे गौतमको बुइ चढ्न पुगे।दुइटै हिलाम्मे भए। चालिसेले हाँसो रोक्न सकेनन्। हे बुढा हो! लौ दुबैजनाले मेरो हात समात भने। समात्न त समाते चालिसे पनि तलै ढुन्मुनिए। त्यसपछि दुईजनाले काँधको बलले गौतमलाई ठेले र माख्लो पाटोमा चढाए । एसो हेरेँ -- तिनैजना असारको बाउसे जस्ता हिलाम्मे थिए। चालिसेलाई तलबाट घिमिरेले ठेले माथिबाट गौतमले ताने। अब घिमिरे बुढा तल एक्लै परे।उनलाई तान्दा दुबैजना फेरि मुन्टिने त्रास...