६ कार्तिक २०८२, बिहीबार

भाषा/साहित्य

कविताः त्यो को हो ?

कविताः त्यो को हो ?

-लालगोपाल सुवेदी- चोरी भएको थियो दूध रातो रगत मन पर्दैनथ्यो त्यसलाई बग्यो तात्तातो रातो रगत सडकमै रगत त्यसको दूधजस्तै निख्खुर सेतो चिनौं हामी को हो त्यो ? र् याल त निकाल्छन् सबैले जिब्रोबाट भोकले पनि हुन सक्छ लोभले पनि हुन सक्छ त्यसले त पसिनै निकाल्यो जिब्रोबाट चिनौं हामी त्यो को हो ? भन्थे कसै कसैले साडी लगाएर भाग्यो रे त्यो टाउकोबाटै जन्मे सन्तान त्यसका राति राति अन्धमुष्ट अन्धकारमा खान्छ त्यसले निरीह अबोध जनको रगत अक्सर निदाएकै बेला खान्छ चिनौं हामी त्यो को हो ? भरमार सपना बाँड्छ त्यसले भयङ्कर फ्रायडवादी हो त्यो गर्छ नौटङ्की नाटक कल्पित भ्रम न हो नाटक भ्रम हो सपना आफैमा चुँडाल्छ पुच्छर वाल्ल पारेर दर्शकलाई भागि पो हाल्छ कहाँकहाँ ? चिनौं हामी त्यो हो ? पाँचतारे होटलमा चौरासी ब्यन्जन खायो विदेशी ब्राण्डको शताब्दी पुरानो रक्सीमा नुहायो गुची चस्मा लगाय...
बालकविता: मेरो भाइ

बालकविता: मेरो भाइ

-रमेशचन्द्र घिमिरे- कहिले खिस्स हाँस्छ कहिले बर्र आँसु झार्छ मेरो भाइ जहिले पनि हैरान मात्रै पार्छ जब पढ्ने बेला हुन्छ लाग्छ भोक उसलाई काम अह्राउँदा फन्किन्छ ऊ चल्छ झोक उसलाई घरको जितार भई के भो बाहिर जाँदा हार्छ मेरो भाइ जहिले पनि हैरान मात्रै पार्छ फुकाएर किताब उसले पढे पनि हुन्थ्यो कापी झिकी गृहकार्य गरे पनि हुन्थ्यो अल्छी छ ऊ केही गर्दैन हाँसी हाँसी टार्छ मेरो भाइ जहिले पनि हैरान मात्रै पार्छ । -भोर्लेटार लमजुङ...
लघुकथा: थोते मुस्कान

लघुकथा: थोते मुस्कान

-आरसी रिजाल- चौतारीमा युवायुवती भन्दा प्रौढ र पाकाहरु बढी भेला भएका छ्न्। गाउँलेले मानी आएका प्रौढ शिवराम सभामा यसरी मन्तव्य व्यक्त गर्छन् -- हामिले प्रत्येक वडामा "मलामी समिति " गठन गरेर प्रत्येक मलामी रु ३०००/- दिएझैँ अब -- "पाका सेवा समिति" गठन गर्न अनिवार्य भैसक्यो। पाकाका सन्तान " केयर गिभर " को रुपमा बिदेशी पाका स्याहार्न र अन्य काममा लागेका छ्न।उनिहरुबाट मासिक निश्चित रकम पाका समितिको खातामा पठाउन अनुरोध गरौँ । गाउँमा कसैको करेसा वारिको रेखदेख, कसैलाई डोर्‍याएर हिडाउन पर्ने, कसैलाई रोग अनुसार खानपिन र औषधिको व्यवस्था आदि गर्दिनु पर्छ। मेरो बिचार सुनिहाल्नु भयो ।अब यहाँहर्को प्रतिक्रिया पाउँ भन्दै कुरा टुंग्याए। सामाजिक कार्यमा लागिपर्ने बुढा सेवकदत्तले भने --शिवको कुराले मन छोयो।कोषबाट मासिक तलव भत्ता तोकौँ।यसोगर्दा गाउँका युवायुवतीले काम र बुढाबुढीले आराम पाउछन् । मृत्युपछि आआफ...
कविता: तानाशाहकाे पतन

कविता: तानाशाहकाे पतन

-घनश्याम न्यौपाने ‘परिश्रमी- बाँसुरी बजाउँदै थियो उच्च आसनमा बसेर झन्डै तीनदर्जन घण्टासम्म बालुवाटारमा इतिहासकै नवागन्तुक एक तानाशाह ! बैठक बाेलायाे सत्ता टिकाउने निर्णयार्थ वक्तव्य दिन मिथ्या विवरणकाे कलिला मुनाहरू निमाेठेर भविष्यका तर साथ पाएन र सम्भव भएन ! युवाहरूको आलाे रगत मनपर्छ उसलाई किनभने ऊ रक्तपिपासु बुढाे बाघ हो कुरा भने आदर्श गर्छ उखान घुसाएर टुक्का हालेर पुंसत्व नभएको हिटलरकाे अवतार हो ऊ निःसन्तान तानाशाह सन्तान हुने आमाबाबुको मनाेविज्ञान कसरी बुझ्थ्याे र ! निहत्था देशका भावी कर्णधारहरूकाे आवाज सुन्दै सुनेन कठै ! सडकमा पाेखिएका जीवन हाेनहार अनुहारहरूकाे तानाशाही निर्देशनमा चलाइएका गाेलीहरूले कैयौँ आमाबाबुलाई शाेकसन्तप्त पारेर उनीहरूका स्वप्नका फूल निर्मम कुल्चेर निर्लज्ज हाँस्दै थियो एक तानाशाह सत्ता आतङ्क फैलाउँदै बालुवाटारमा ...
‘पश्चिम किल्लाः चम्बा पो’ बीच लोकार्पण

‘पश्चिम किल्लाः चम्बा पो’ बीच लोकार्पण

काठमाडौं । प्राध्यापक डाक्टर सुमन ढकालद्वारा सम्पादित पुस्तक ‘पश्चिम किल्लाः चम्बा पो’ एक कार्यक्रमका बीच लोकार्पण गरिएको छ । हालै काठमाडौंमा आयोजित कार्यक्रममा प्रमुख अतिथि प्राडा माधवप्रसाद पोखरेललगायतले उक्त कृति लोकार्पण गरे । कृतिभित्र राहुल साङ्कृत्यायनले जनकलाल शर्मालाई लेखेका पत्रहरू समावेश छन् । कृतिमाथि चर्चा गर्दै प्रमुख वक्ता प्राडा गोविन्दराज भट्टराईले अमर स्रष्टा राहुल साङ्कृत्यायनले साहित्यकार जनकलाल शर्मालाई लेखेका पत्रहरू आफैँमा ऐतिहासिक भएको उल्लेख गर्दै साङ्कृत्यायन नेपालप्रति समर्पित गम्भीर अध्येता भएको बताए । ती पत्रहरू सँगालेर पुस्तकाकारका रूपमा ल्याउने प्रा।डा। ढकालको प्रशंसा गर्दै भट्टराईले राहुल आफैँमा सिंगो विश्वविद्यालय भएको बताए । प्राडा भट्टराईले डा. कमला साङ्कृत्यायनसँगको भेटको प्रसङ्ग उठाउँदै सार्वजनिक पुस्तकमा केही ऐतिहासिक तथ्य सार्वजनिक भएकोले यो सबैले...
कविता: अब अर्को एउटा क्रान्ति गर्नुपर्छ

कविता: अब अर्को एउटा क्रान्ति गर्नुपर्छ

-आर. आर. चौलागाईं- न यिनीहरूले देश बनाए न यिनीहरूले शान्ति कायम गराए न यिनीहरूले छिमेकीहरूसँग सम्बन्ध सुधारे न यिनीहरू आफैँ सुध्रिए न यिनीहरू आफैँ सच्चिए लुट्नु खानु घुम्नु र मोजमस्ती गर्नुबाहेक यिनीहरूले अरू केही पनि गरेनन् खालि नाचेर मात्रै बसे जनताका पीडामा हाँसेर मात्रै बसे खालि झगडामात्रै गरेर बसे बाहिरबाट आएको अनुदान देशभित्रबाट उठेको कर अनि विदेशबाट लाखौँ नेपालीहरूले रगत पसिना बगाएर पठाएको पैसाले तलब खाए गाडी चढे ठूल्ठूला महल बनाए देश विदेश घुमे सात पुस्तालाई पुग्ने कमाए तर कामको नाममा एउटा सिन्को पनि भाँचेनन् अब त अति भयो त्यसैले आउनोस् लाखौँ जनता सडकमा ओर्लेर अब नेताहरूलाई खोजीखोजी पिट्नुपर्छ अब नेताहरूलाई छानीछानी पिट्नुपर्छ अब नेताहरूलाई लखेटीलखेटी पिट्नुपर्छ अब अर्को एउटा क्रान्ति गर्नुपर्छ । -हेटौँडा ।...
दैवज्ञराज न्यौपाने स्मृति प्रतिष्ठानद्वारा २०८२ सालको सम्मान तथा पुरस्कार घोषणा

दैवज्ञराज न्यौपाने स्मृति प्रतिष्ठानद्वारा २०८२ सालको सम्मान तथा पुरस्कार घोषणा

काठमाडौं । दैवज्ञराज न्यौपाने स्मृति प्रतिष्ठानले विभिन्न साहित्यकार तथा संस्थालाई २०८२ सालको सम्मान तथा पुरस्कार प्रदान गर्ने घोषणा गरेको छ । प्रतिष्ठानको कार्यसमिति बैठकले ‘दैवज्ञ विशिष्ट स्रष्टा सम्मान’, नेपाली कविताका क्षेत्रमा विशिष्ट योगदान पुर्‍याएबापत कवि रमेश खकुरेललाई प्रदान गर्ने निर्णय गरेको छ । त्यस्तै ‘दैवज्ञ साहित्य पुरस्कार’ पर्वतनिवासी नेपाली, संस्कृत र हिन्दी भाषामा लेख्दै आएका स्रष्टा नारायणप्रसाद उपाध्याय अर्याललाई र ‘दैवज्ञ बालसाहित्य पुरस्कार’ बालसाहित्यका क्षेत्रमा महत्त्वपूर्ण योगदान पुर्‍याउने काठमाडौंनिवासी स्रष्टा कल्पना प्रधानलाई प्रदान गर्ने घोषणा गरेको छ । प्रतिष्ठानले ‘दैवज्ञ समाजसेवा पुरस्कार’ प्रा. पुरुषोत्तम भट्टराईको अध्यक्षतामा धरान उपमहानगरपालिका–१४, विजयपुर, पञ्चकन्या मार्ग, नारायणपुर, सुनसरीमा सञ्चालनरत् संस्था संस्कृत विद्यासंवद्धिनी समितिलाई प्रद...
डा. नवराज लम्सालको चौथो महाकाव्य ‘कल्प’ सार्वजनिक

डा. नवराज लम्सालको चौथो महाकाव्य ‘कल्प’ सार्वजनिक

काठमाडौँ । काव्यकार डा नवराज लम्सालको चौथो महाकाव्य ‘कल्प’ लोकार्पण गरिएको छ । शिखा बुक्सद्वारा शुक्रबार आयोजित कार्यक्रममा नेपाली कांग्रेसका महामन्त्री गगनकुमार थापा, सांसदहरू विद्या भट्टराई, सुदन किराती र मनिष झा, साहित्यिक पत्रकार राजकुमार बानियाँलगायत महाकाव्य ‘कल्प’ लोकार्पण गर्नुभएको हो । महामन्त्री थापाले महाकाव्यमा लम्सालको प्रतिस्पर्धा आफैँसँग रहेको बताउँदै इतिहास, धर्म, संस्कृति, मानवतालगायत बहुआयामिकता विषय महाकाव्यमा समेटिएका उल्लेख गर्नुभयो । कांग्रेस केन्द्रीय कार्यालयमा स्थापना भएको पुस्तकालय विभागले कल्प महाकाव्यका बारेमा बहस र अन्तरक्रिया गराउने उहाँले प्रतिबद्धता जनाउनुभयो । सांसद भट्टराईले मानिस, प्रकृति र संस्कृतिबीचको सम्बन्ध कल्प महाकाव्यमा रहेको बताउनुभयो । वेदका छ वटा अङ्गमध्ये कल्प पनि एउटा भएको बताउँदै उहाँले अहिलेका विद्यार्थीलाई किताबको भारी बोकाए पनि यथार्थ ज...
नेपाली टोपी: बालकविता

नेपाली टोपी: बालकविता

- रमेशचन्द्र घिमिरे- हेर्दैमा राम्रो चिटिक्क पर्ने नेपाली टोपी यो यै टोपी अब लगाउँछु भन्दा जम्मै शिर छोपियो यो सानो शिरमा अटाउने टोपी बाबाले किन्दिनू आएछ फुच्चे नेपाली भनी सबैले चिन्दिनू चाहन्छु हिँड्न ढल्काई टोपी नेपाली बनेर नहेप्नू मलाई पाखे र गाउँले, पर्वते भनेर यो टोपी बाको, गुरुको अनि मामा र काकाको सबैको शिरमा सुहाउँछ चट्ट यो टोपी ढाकाको जोगाउनु पर्ने संस्कृति हाम्रो समय आ´को छ मलाई’नि टोपी लगाई हिँड्ने रहर ला´को छ । -भोर्लेटार, लमजुङ...
कविता: कविता लेख्न गाह्रो हुँदैन

कविता: कविता लेख्न गाह्रो हुँदैन

-आर. आर. चौलागाईं- कलम झिक्यो कागज निकाल्यो देब्रेपटि कुनामा कविता भनेर लेख्यो अलिकति दायाँपट्टि तल कविताको शीर्षक लेख्यो त्यसको पनि अलिकति तल कविको नाम लेख्यो एक छिन यसो दिमाग खेलायो जेजे आउँछ सरसरती लेख्यो बरु कपाल कन्याउन गाह्रो हुन्छ कविता लेख्न गाह्रो हुँदैन । कविता नफुरे भूतपूर्व प्रेमिकालाई सम्झ्यो आङै सिरिङ्ग हुने उसको किरिया सम्झ्यो नभए डाँडापाखा हेर्यो, भावुक बन्यो गुराँस, हिमाल, झरना र नदीहरू सम्झ्यो श्रीमतीले चामल र दाल सिद्धियो भने पनि केटाकेटीले कपडा र फिस चाहियो भने पनि क्या कविता निस्कँदै छ, बिथोल्न नआऊ भन्यो दामी कागजमा दामी कलमले सुनको औँठी लगाएको दामी हातले सासै नफेरी हतारहतार लेख्यो बरु भात चपाउन गाह्रो हुन्छ कविता लेख्न गाह्रो हुँदैन । अरूको किन पढ्नुपर्यो ? व्यर्थैमा टाउको किन दुखाउनुपर्यो ? अरूले उचाल्दै छन् कि, पछार्दै छन् कि किन बिनसित्त...