भाषा/साहित्य

–समीर पाख्रिन– बाआमा शनिवार घर पस्न हुँदैन मंगलबार घरबाट निस्कनु हुँदैन भन्नू हुन्थ्यो । मेरो कलिलो दिमागमा यो कुराको गहिरो छाप बस्दै गयो । म बाहिर कतै गए पनि शनिवार घर पस्दिन थिएँ भने मंगलबार घरबाट बाहिर यात्रा गर्दिन थिएँ । बिद्यार्थी छँदा स्कुलले ५ दिने शैक्षिक भ्रमणको सूचना जारी गर्यो । शनिवार प्रस्थान गरेर मंगलवार फर्कने कार्यक्रम रहेछ । म सहभागी हुन सकिनँ । साथीहरू पश्चिमाञ्चल सबै ठाउँ पुगेर सकुशल फर्किए । बीबीएको दीक्षान्त समारोहका लागि मंगलबारको दिन कलेजले एउटा बस काठमाडौं पठाउने भयो । तर म भनेँ सोमबारै घरबाट आफ्नो खर्चमा काठमाडौं पुग्नु पर्यो । त्यो पनि एक्लै । एवम् रितले दिनहरू बित्दै गए । पढाई सिध्याइ सकेको थिएँ र कामको खोजीमा थिएँ । धेरै जगह कोसिस गरेँ तर सफल भइँन । सबैले बिदेश जाने सल्लाह दिए । जाने पक्कापक्की पनि भयो । मलाई जापान पुग्नु थियो । मंगलबार बाहेकको ट...

अमेरिका । अन्तर्राष्ट्रिय नेपाल साहित्य समाज (अनेसास) ले राष्ट्रकवि माधवप्रसाद घिमिरेको जन्मजयन्तीको अवसर पारेर अनेसास कविता महोत्सव २०२४ आयोजना गर्ने भएको छ । उक्त महोत्सवमा सहभागी हुनका लागि सेप्टेम्बर २५ अर्थात असोज ९ गतेसम्म इमेल मार्फत कविता पठाइसक्नु पर्नेछ । कविता २ सय शब्दसम्मको हुनु पर्नेछ । प्राप्त कविताबाट बाचनका लागि कविहरुको चयन गरिने छ । अनेसासले प्रकाशित गरेको सूचना अनुसार जूमको माध्यमबाट बृहत समारोह आयोजना गरिने छ । विजयी हुनेहरुलाई प्रथम पुरस्कार ५०० डलर, द्वितीय पुरस्कार ३०० डलर र तृतीय पुरस्कार २०० डलरसहित प्रमाणपत्र प्रदान गरिने जनाएको छ । ...

अमेरिका । अन्तर्राष्ट्रिय नेपाल साहित्य समाज (अनेसास) अमेरिका केन्टकी च्याप्टरको आयोजनामा १५८ औं मोती जयन्ती भव्यरुपमा मनाइएको छ । अनेसास केन्टकी च्याप्टरका अध्यक्ष बद्री दाहालको अध्यक्षता तथा अनेसास केन्द्रीय समितिका अध्यक्ष सर्वज्ञ वाग्लेको प्रमुख आतिथ्यमा कार्यक्रम सम्पन्न भएको हो । कार्यक्रममा साहित्यप्रेमीहरुसहित त्यस क्षेत्रमा सक्रिय संघसंस्थाका प्रतिनिधिहरुको उपस्थिति थियो । कार्यक्रममा स्वागत मन्तव्य उपाध्यक्ष रेखा जोशीले राख्नु भएको थियो । खेम रेग्मी, चम्पा अर्याल ,किसोर सुवेदी, दिनेश अर्याल, थोमस वास्तोला, श्रेया खरेल, लक्ष्मी रेग्मी, बद्री दाहाल, अर्जुन थापा, अतुल पोख्रेल, जिवन निरौलाले आ–आफ्ना रचना वाचन गर्नु भएको थियो । त्यस्तै गुन्जय सापकोटा, रुपेश ताम्राकार, राजु रसाईली, आदित्य बिष्ट ले गजल तथा गीत गाउनु भएको थियो । प्रिसा पौडेलले नृत्य प्रस्तुत गर्नु भएको थियो ।...

नेपाल । खेमलाल–हरिकला लामिछाने प्रतिष्ठानले विक्रम सम्वत २०८० सालमा प्रकाशित नेपाली साहित्यको उत्कृष्ट कृतिलाई प्रदान गर्ने पद्मश्री साहित्य पुरस्कार प्रा. कृष्ण गौतमको उपन्यास ‘अद्वैत’ लाई अर्पण गर्ने निर्णय गरेको छ । प्रतिष्ठानलाई प्राप्त १८७ पुस्तकमध्ये विस्तारित सूचीमा १५ पुस्तक तथा संक्षिप्त सूचीमा ५ पुस्तक सार्वजनिक गरिएको थियो । द्वैत, अद्वैत तथा बहुलवादमा आस्था भएपनि मानवताको सार मूलतः एक रहेको तथा विश्वास, मत र मार्गहरू अनेक भएपनि मुहान एक रहेको व्याख्या गर्दै मानव समाजमा समभाव, समानुभूति तथा ऐक्यबद्धता स्थापना गर्ने विषयमा अत्यन्तै परिस्कृत तथा बोधगम्य भाषा र शैलीमा अद्वैत उपन्यास लेखिएको छ । प्रखर समालोचक कृष्ण गौतम पूर्वीय तथा पाश्चात्य दर्शन र साहित्यका गहन अध्येता तथा उत्तरआधुनिक सिद्धान्तका व्याख्याता पनि हुनुहुन्छ । प्रा. गौतमका समालोचनात्मक र आख्यानात्मक एक दर्जनभन्दा बढ...

नेपाल । नेपाली हास्यव्यङ्ग्यको संवर्द्धन र अभ्युत्थानमा समर्पित फित्कौली अनलाइन मिडियाद्वारा ५ हास्यव्यङ्ग्यकर्मीहरूलाई सम्मान गरिएको छ । हरेक वर्ष भाद्र महिनामा समर्पण गरिने विभिन्न सम्मान एवं पुरस्कारहरू वर्ष २०८१ का लागि समर्पण गरिएको हो । फित्कौली अनलाइन मिडियाद्वारा स्थापित ‘फित्कौली हास्यव्यङ्ग्य राष्ट्रिय सम्मान–२०८१’ द्वारा विगत चार दशकदेखि हास्यव्यङ्ग्य लेखन तथा यसको उन्नयनमा क्रियाशील व्यक्तित्व हेटौंडा, मकवानपुरका आरसी रिजाललाई नगद रु २०,१०५/- सहित सम्मानपत्र प्रदान गरिएको छ । सर्लाहीका हास्यव्यङ्ग्य लेखक महेश थापालाई ‘गोविन्द–विजया फित्कौली हास्यव्यङ्ग्य राष्ट्रिय प्रतिभा पुरस्कार– २०८१’ तथा गोरखाका हास्यव्यङ्य कवि सुभाषचन्द्र देवकोटालाई ‘फित्कौली हास्यव्यङ्ग्य राष्ट्रिय कविता पुरस्कार-२०८१’ प्रदान गरिएको छ । त्यसैगरी सिन्धुपाल्चोकका हास्यव्यङ्ग्य निबन्धकार देवीप्रसाद चापाग...

–लक्ष्मी ‘रेशमी’– बा... म भित्र छन् मेरा आँखाको नानीमा हातका शीपहरुमा खुट्टाका हरेक चालमा ओठको मुस्कानमा मन भित्रको पिडामा मस्तिष्कको सोचमा मुटुको हरेक स्पन्दनमा मैले फेर्ने सुस्केराहरुमा शरीरभरि नशा नदीमा हड्डीका हरेक टुक्राहरुमा मैले गर्ने हरेक मेहनतमा । बा... तिमी भएर म बनेको हरेक पटक ऐना हेर्दा म आफुललाई भन्दा पहिला तिमीलाइ देख्छु, महशुस गर्छु कुनै पल र दिन छैन तिमी बिना म, म भएको त्यसैले बा... आफुलाइ बिर्सेँ भने मात्र म तिमीलाइ सम्झनेछैन...। –चन्द्रपुर, रौतहट ।...

–आर.आर. चौलागाईं– नरेन्द्र आधुनिक विचारको मान्छे । पश्चिमी सभ्यताबाट प्रभावित । रीतिरिवाज, परम्परा केही नमान्ने, जे मनमा आउँछ त्यही गर्नुपर्ने । उसकी स्वास्नी उर्मिला पनि त्यस्तै । कुनै बन्धन नचाहने, ऊभन्दा पनि एक कदम अगाडि । राम्रो जागिर । भव्य बङ्गला । बैँक ब्यालेन्स । मोटरकार । नोकरचाकर । ऐसआरामले भरिपूर्ण । न अभाव । न अनिकाल । एकले अर्काको स्वतन्त्रता हनन नगर्ने । कोही कसैको तगारो नबन्ने । दुवै जनाको सहमति । नरेन्द्रको आज बाहिर जाने तयारी । श्रीमतीलाई जानकारी दिन्छ–‘साथीले बोलाएको छ । उतै बस्छु होला ।’ उर्मिला पनि निकै सजिसजाउ भएर माइत जान तम्सिन्छे । शहरको एकान्त गल्ली । रेड एरियाको नामले प्रख्यात । ग्राहकलाई पर्खेर बसेका होटल र लजहरू । एउटा अधबैँसे युवक सरासर एउटा लजभित्र प्रवेश गर्छ र कोठा बुक गर्छ । युवक लजवालालाई सोध्छ–‘तपाईँकोमा...को व्यवस्था छ कि छैन ?’ लजवाला जवाफ दिन...

–मिथिला अधिकारी– सबै कुरा समयले खटाउँछ म के भनौं आँखामा शत्रु पनि अटाउँछ म के भनौं । संगत गर्नु सोचेर मात्रै जमाना खराव छ अमिलो परेपछी दूध फटाउँछ म के भनौं । गर्न त हर प्रयास गर मलाई सिध्याउने ईर्ष्याले तिम्रै आयु घटाउँछ म के भनौं । सकेसम्म आफ्नै मनसँग रमाउनु सङ्गी अरूले त अनेक पाठ रटाउँछ म के भनौं । तिमीले, मैले सोचे जस्तो छैन यो दुनियाँ मदिरा राख्न मन्दिर हटाउँछ म के भनौं । –हेटौंडा, मकवानपुर ।...

–तुलसी घिमिरे– एउटा कालो पर्दा खस्छ आँखा अघिल्तिर अनि म घोर निन्द्रामा पर्छु समयले मलाई जोडसंग अठ्याउछ म हल न चल हुन्छु उसले मलाई बाँधेर टुन्क्याउछ काउकुती लगाउछ मलाई हँसाउछ मेरो भने निन्द्रा पुगेको छैन निन्द्रादेबीलाई अँगालो मारेर गहिरोसंग घुर्न मन छ निर्दयी समय लुसुक्क आउँछ चिमोटेर अङ्ग दुखाउछ सुनेको छ मेरा दुबै कानहरुले डालिमा चराको आवाज चिसो हावाले निमोठ्छ मेरा दुबै कान बोट्को फेदीमा असरल्ल झरेका पारिजातका फुलहरु हावाले उडाएर ल्याउछ बास्ना ठ्वास्स ठोकिन्छ नाकमा छिर्छ नाकको फोन्द्रोबाट रोमाञ्च भरिएको परिवेश खोलालाइ पनि मन छ होला एकछिन टक्क उभिनु पेटभरि स्वास फेर्नु कति मनलाग्दो हो पहाडभरी फुलेको लालीगुँरास ट्याप्प टिप्नु र घुँसार्नु कोशभरीको लामो चुल्ठोमा गोधुलिमा सुर्य रातो हुन्छ पहाडको टाकुराले सिउँदो भर्छ आजको दिन बिदाबारी हुदै सुर्य ओरालो लाग्छ एउट...

–सर्वज्ञ वाग्ले– वर्षातको भेलमा पनि आगोको फिलिङ्गोझैँ उछिट्टिएर सल्किन खोज्छ जिन्दगी यो गोठमा जन्मिएर ठालु हुन खोज्ने भ्रष्ट बुद्धि त होइन होला मेरो दैनन्दिनी चलाउन मेसिन बनेको शरीर यो चढेर पहाडको थुम्कोमा भत्केका सपनाहरूको क्षितिज नियाल्छ भत्किँदै छन् कर्मका अवशेषहरू निभ्दैछन् भविष्यका दियाहरू दुःखको सागरमा पछारिएको असहाय जीवन यो जुद्धै छु तुफानसँग हरतरहले आँधी बनेर आएको हुरीक्यानको भेलमा अनवरत पौडींदै छु आशाको त्यान्द्रो समातेर थाक्न नहुने मेरा भाग्य रेखाले आफन्ती र स्वजनकै कपटपूर्ण भँगालाहरू म जन्मनु अगाडि नै तय गरेछन् कोरिदिएछन् मेरा निम्ति अभागी हस्तरेखाहरू त्यसैले त म सपनामा पनि चिच्याउँदोरहेछु बेसरी के म अभागी नै हूँ त ? जीवनका गोरेटाहरूमा कही कतै मैले चौतारी देखिन म अनवरत यात्रामा छु टेकेर अग्निपथ घस्रेर चट्टानको पहाड डुबेर भुमरीको...