भाषा/साहित्य

नेपाल । मदन भण्डारी कला–साहित्य प्रतिष्ठानको आयोजनामा भएको तीनदिने ‘हिमवत्खण्ड कला–साहित्य–संस्कृति सम्मिलन’ को प्रधानमन्त्री केपी शर्मा ओलीले आइतबार समापन गर्नुभएको छ । सम्मिलनको अन्तिम दिन समाजमा घटेका विभिन्न घटनाक्रमलाई सञ्चार गर्ने क्रममा मिडियाले प्रयोग गरिरहेको भाषाका विषयमा परिसंवाद भएको छ । ‘सञ्चार माध्यममा नेपाली भाषा’ विषयमा भएको परिसंवादमा पत्रकार अखण्ड भण्डारीले पछिल्लो समय नेपाली मिडियाले नेपाली भाषालाई बिगारेर लेखिरहेको र भाषामा दक्षता आवश्यक पर्ने उल्लेख गर्दै मिडियामा काम गर्नेका लागि समय समयमा तालिम आयोजना गर्न सुझाव दिनुभयो । सार्वजनिक सेवा प्रसारण संस्थाका बोर्ड अफ डाइरेक्टर्स फूलमान बलले भाषाले मनोविज्ञान र संस्कृति बनाउने भएकाले नेपाली समाजमा रहेका आदरार्थी शब्दलाई प्रयोगमा ल्याउनुपर्नेमा जोड दिनुभयो । “मिडियामा अपराधीलाई तिमीकरण गर्ने र बाँकीलाई भाषाको गहनता अनुसार...

नेपाल । पाँचथरको तुम्बेवा गाउँपालिकामा आयोजित राष्ट्रव्यापी कविता प्रतियोगितामा अछामका कवि हिक्मत रावल प्रथम हुनुभएको छ । प्रतियोगितामा सहभागी विभिन्न जिल्लाका २० जनालाई पछि पार्दै रावलले ५० हजार राशि नगदसहित प्रतियोगितामा पहिलो स्थानको पुरस्कार पाउनुभएको हो । यस्तै उदयपुरका जीवन आरोहिले दोस्रो र तेह्रथुमका भगिश्वर तेयुङले तेस्रो स्थान सुरक्षित गर्नुभएको छ। प्रतियोगितामा दोस्रो हुनेलाई नगद २५ हजार र तेस्रोलाई १२ हजार पाँच सय रुपियाँ नगदसहित पुरस्कृत गरियो । प्रथम ऐतिहासिक तुम्बेवा महोत्सवका अवसरमा आयोजित प्रतियोगितामा पहिलो चरणमा प्राप्त भएका एक सय ३१ मध्ये छनोटमा परेका २१ जना कवि कविता वाचनमा सहभागी थिए । प्रतियोगिता कोर्काली अध्ययन केन्द्रले आयोजना गरेको थियो । निर्णायकको भूमिका डा. रमेश शुभेच्छुक र स्रष्टाद्वय मुनाराज शेर्मा र सुमित्रा वाङ्देल (चेली) ले निर्वाह गर्नुभएको थियो ।...

नेपाल । नवसर्जक साहित्य चौतारी नेपालको मधेस प्रदेश समितिको आयोजनामा रौतहटमा पहिलो जिल्ला समिति गठन भएको छ । होली (फागु)को अवसरमा गरिएको यस कार्यक्रममा रचना वाचन तथा फागु गीतसमेत प्रस्तुत गरिएको थियो । राजन गुप्ताको अध्यक्षतामा गठित यस समितिको उपाध्यक्षमा रोशनी यादव र श्वेता यादव, सचिवमा नितेश साह, कोषाध्यक्षमा गुड्डी यादव, तथा सदस्यहरूमा मुस्कान सिंह, मनोरमा साह तथा अञ्जना यादव रहेका छन् । यस कार्यक्रममा शुभकामना मन्तव्य दिने तथा रचना वाचन गर्नेहरूमा वृजकिशोर यादव, सञ्जय साह मित्र, दीपक गौतम, बिन्दा साहनी, रमेशमोहन अधिकारी, रेनु गुप्ता, डीबी बर्तौला, राजकुमार लामिछाने, किसुनदयाल यादव, प्रभा पौडेल, रामशरण रिजाल, धनदेव जोशी, हरि जीसी, सरोजकुमार साह, पोनाहाङ्मा लोबा, स्वस्तिका दाहाल, रोशन गडतौला, प्रविना प्रयासी, प्रतिमा पौडेल, अम्बिका विश्वकर्मा, शिवशङ्कर झा, शिवचन्द्र साह, सोनालाल यादवलगा...

-सुदीपभद्र खनाल- सहीद देशकालागि हाँसीहाँसी मरे तर बुझेनन् लाग्छ बाँच्नेले त्यो उद्देश्य रतीभर कस्ता अब्बल निक्लेछन् हाम्रा नेतृत्व पुङ्गव म आफ्नै घरमा पस्न भिसा चाहिन्छ रे अब ! बनाए राष्ट्र पूर्खाले सन्तती निम्ति भोलिका सत्य प्रल्हाद डड्दैनन् डड्दछिन् कूट होलिका पिताका काखमा बस्न भन्छन् पाउन्न बालक म आफ्नै घरमा पस्न भिसा चाहिन्छ रे अब ! दौडनु जीविका निम्ति जीवको कर्म हो तर स्थानमा फर्कने उस्को अधिकार छ हैन र फर्केर गुणमा पस्न चरा पाउन्न रे अब म आफ्नै घरमा पस्न भिसा चाहिन्छ रे अब ! गरेर कर्मको खेती कर्मी नफर्किए घर सोचौँ त कसरी होला हाम्रो समाज सुन्दर रोकेर प्रेमको भाव सृष्टि हुन्छ र सौष्ठव म आफ्नै घरमा पस्न भिसा चाहिन्छ रे अब ! उल्टो प्रकृतिको हिँड्ने टिकेको छ र को कहाँ द्वेष कुण्ठा घृणा रोपी फुल्यो खै सभ्यता कहाँ आमाको काखमा जान रोक्न हुन्छ र बालक म आफ्नै घरमा ...

-लालगोपाल सुवेदी- धरतीमा कहाँ होला गीतै गीतको देश नदी , जङ्गल, पहाडको सुन्दर परिवेश कहाँ भेट्न सक्छु होला माहुरीका हूल ? कहाँ देख्न सक्छु होला सय थरी फूल कुन बाटोले नलगाउला बटुवालाई ठेस शान्तिक्षेत्र भन्दा गर्व लाग्ने परिवेश ? चोर लाग्ने चोर बाटो नभएको देश वृद्धालय अनाथगृह नभएको देश सपनामा रुन्छु किन देखी घरदेश कहिले होला एउटा एउटा बुद्धसँग भेट ? -अमेरिका ।...

-धनराज गिरी- हाम्रो उद्यमशीलता गफ भयो मौका मिले चाकरी सारा भाट बने गने मनुजले चोरी निले काँकरी ! धोबी कर्म विशाल फैलिनगयो काट्ने कुरा सन्तको चम्केका छवि मन्थरा शकुनिको आदर्शको अन्तको !! आए धेर गफी कफी समुहमा वक् वक् बढी लोकमा बोल्नेको अधिकार हेर चुलियो चर्चा भयो चोकमा ! माने दिक्क कठै बिचार सुनियो पीडा बढी आमको ! सत्तामा बदमासको रजगजी मान्छे विना कामको !! विद्यावारिधिको कथा हरघडी सुन्दा लजायो धरा प्रज्ञा टाट भयो अशुद्ध चुलियो हिज्जे गयो अन्तरा ! बिक्नेको महिमा अपार भवमा जान्ने बिके हाटमा ! व्यापारी बनियाँ छिरे कलममा साहित्य गो घाटमा ! आयो शोक अशोकको भगवती बैनी भवानी बुझी ! मौनी भो धनराज दूर वनमा वागीश आमा पुजी ! औतारी अवतार खीर गुलियो ताकी बसे पोखरा ब्रह्मा बिष्णु महेश राम रहिमा पाकी पसे स्रग्धरा ! आयो कम्प अरे सरे रवि शशी पातालमा भोजमा पाए खान उखान मान घरमा नेप...

-आरसी रिजाल- वडाध्यक्षले -- लु दुईभाइको चित्तबुझ्दोगरि भागवण्डा गरियो।अब आमा पालैपालो दुबै छोराकोमा बस्ने त होला भने । *** हत्तपत्त जेठी बुहारीले -- आमाबाबु हामिले शिर टेकाउने देवता झैँ हुन् ,भाग लगाउने बस्तु होइनन् । फेरि आमा नातिनातिनासँग रत्तिनु भएको छ । कान्छीका जाँदा एक्लिएर डिप्रेसन हुनबेरछैन् । त्यसैले केहिबर्ष हामिसँग बस्नुहुन्छ भनिन् । **** कान्छीलाई बुढी सासु लैजाने जाँगर थिएन । मनमनै खुसी भएर -- आमालाई हामी जबर्जस्ती गर्दैनौं । उहाँको इच्छा अनुसार हुनेछ भनिन् । ***** छुट्टीएको अढाईबर्षपछी कान्छीको पहिलो बच्चा जन्म्यो । माइतीले तिनमहिना सुत्केरी स्याहारी घर फर्काइदिए । कान्छीले उबेला सासूलाई आफुसँग नराखेकोमा थकथक मानिरहेकि हुन्छिन् । यता जेठीले उनिहरु आमालाई भेट्न आउने संकेत पाइसकेकी हुन्छिन् । ***** कान्छाकान्छी सनिवार पारेर आमालाई अनुरोध गर्नपुगे । आमाले-- मलाई यतै ठिक...

-आर. आर. चौलागाईं- अब कुन दिन तिमीहरू हामीलाई सास फेर्न दिएका छौँ बोल्न दिएका छौँ भोट हाल्न दिएका छौँ यो देशमा अहिलेसम्म बस्न दिएका छौँ कविता लेखेबापत जेलमा हालेका छैनौँ यातना दिएका छैनौँ चुपचाप चुपचाप बस भन्न सक्छौ अनि हामीले थपडी बजाएर यसैलाई गणतन्त्र जिन्दावाद भनिरहनु पर्ने हो र ? यसको मतलब राजतन्त्रलाई मैले राम्रो भनेको होइन । तिमी होनहार युवाहरूलाई विदेश जाने वाध्य पार्छौ अनि उनीहरूले पठाएको रेमिट्यान्सबाट तलब खान्छौ भत्ता खान्छौ गाडी चढ्छौ पटक पटक सरकार फेर्छौ झगडा गर्छौ गाँड कोराकोर गर्छौ केही भन्यो भने हामीलाई प्रतिगामीको मतियार भन्छौ अनि हामीले थपडी बजाएर यसैलाई गणतन्त्र जिन्दावाद भनिरहनु पर्ने हो र ? यसको मतलब राजतन्त्रलाई मैले राम्रो भनेको होइन । तिमी कलकारखानाहरू कौडीको मोलमा बेच्छौ नयाँ केही बनाउँदैनौ अस्पताल बनाउँदैनौ उद्योगधन्दा खोल्दैनौ बरु ...

-रमेशचन्द्र घिमिरे- राता नीला पहेँला रङ्ग छानी छानी बाल्टिनमा थोरै मिसाएर पानी आज भिजे भिजिन्छ नुहाइन्छ भोलि रङ्ग घोली घोली आऊ खेलौँ होली । फागु दलौँ आपसमा हामी बाबु नानी हुन्न बस्न टोलाई नरमाइलो मानी आजै गरौँ रमाइलो के हुने ह‍ो भोलि दिल खोली खोली आऊ खेलौँ होली । मिलिजुली खेल्ने गर्नुपर्छ बानी बल्ल हुन्छ रमाइलो भन्छे बैनी सानी आज छुट्टी मानेर स्कुल जाउँला भोलि मीठो बोली बोली, आऊ खेलौँ होली । रातै भई रङ्गिएर साथीको घर जानी साथीभाइ मिलेर मीठो मीठो खानी आज जति खेले नि पढ्नु पर्छ भोलि भई टोली टोली आऊ खेलौँ होली । -भोर्लेटार, लमजुङ ।...

अमेरिका । अन्तर्राष्ट्रिय नेपाली साहित्य समाज (अनेसास) को अमेरिकास्थित उत्तरी क्यालिफोर्निया शाखा र ह्यूस्टन शाखामा नयाँ कार्यसमिति चयन भएको छ । यसैक्रममा उत्तरी क्यालिफोर्निया शाखाको अध्यक्षमा बाबु आचार्य, वरिष्ठ उपाध्यक्षमा रीतादेवी प्रधान, उपाध्यक्षमा दीपक पाठक, महासचिवमा नारायण भट्टराई, सचिवमा भरत डाँगी र कोषाध्यक्षमा किरण कट्टेल चयन भएका छन् । त्यस्तै सदस्यहरुमा निता आचार्य, इन्दु तामाङ, लक्ष्मण पन्थी, अमर तामाङ, बासुदेव घिमिरे र दीपक भण्डारी चयन भएका छन् । यता ह्यूस्टन शाखाको अध्यक्षमा सतिश त्रिपाठी, वरिष्ठ उपाध्यक्षमा मुना पौडेल, उपाध्यक्षमा साधना शर्मा, महासचिवमा मोदनाथ गिरी, सचिवमा नीलहरि आचार्य र कोषाध्यक्षमा अमृत लामिछाने चयन भएका छन् । त्यसैगरी सदस्यहरुमा प्रभा पाण्डे, लक्ष्मी गौडेल, अम्बी पहरी बराल, उषा पन्थी, सोमुना सुवेदी र अमृत कँडेल चयन भएको अनेसासका केन्द्रीय महासचिव ...