भाषा/साहित्य

नेपाल । नेपाल प्रज्ञा–प्रतिष्ठान काठमाडौंले गत वर्ष स्थापना गरी प्रदान गर्न थालेको ‘प्रज्ञा साहित्यिक पत्रकारिता पुरस्कार’बाट दुई अग्रज साहित्यिक पत्रकार पुरस्कृत भएका छन् । प्रतिष्ठानमा मंगलबार आयोजित एक समारोहकाबीच प्रतिष्ठानका कुलपति भूपाल राईले उनीहरूलाई जनही ५० हजार रुपैयाँसहित कदरपत्रले सम्मान गरे । ‘नेपाली भाषा साहित्यिक पत्रकारिता पुरस्कार’ अग्रज साहित्यिक पत्रकार मोहन दुवाल र ‘मातृभाषा साहित्यिक पत्रकारिता पुरस्कार’ अग्रज साहित्यिक पत्रकार वीरबहादुर चन्दलाई प्रदान गरिएको हो । दुवाल पाँच दशकदेखि ‘जनमत’ साहित्यक पत्रिका प्रकाशन–सम्पादन गर्दै आएका छन् । चन्दले भने डोटेली भाषाको पत्रिका ‘गुगुल्डी’ प्रकाशन गर्दै आएका छन् । चन्दले २०५४ सालदेखि गुगुल्डी मासिक पत्रिका प्रकाशन गर्दै आएका छन् । उक्त समारोहमा प्राज्ञ अमर न्यौपानेले पुरस्कृत व्यक्तिका बारेमा प्रकाश पारेका थिए ।...

नेपाल । नवनियुक्त संघीय मामिला तथा सामान्य प्रशासनमन्त्री भगवती न्यौपानेले बुधबार साँझ सिंहदरबारस्थित मन्त्रालयमा पदबहाली गरेकी छिन् । उनी मन्त्रालय पुग्दा मन्त्रालयका सचिव रविलाल पन्थलगायतका कर्मचारीले स्वागत अभिवादन गरेका थिए । पदबहाली गरेपछि उनले सङ्घ प्रदेश र स्थानीय तहमा हुने सङ्गठन तथा व्यवस्थापन सर्भेक्षणलाई निश्चित मापदण्डमा आधारित तुल्याउन मस्यौदा तयार गरी तीन महिनाभित्र पेस गर्न सङ्घीय मामिला महाशाखा प्रमुखको संयोजकत्वमा सरोकारवाला निकायका प्रतिनिधि रहने समिति गठन गर्ने निर्णयसम्बन्धी फाइल सदर गरिन् । ...

नेपाल । संस्कृति, पर्यटन तथा नागरिक उड्डयन मन्त्रालयले २०८१ सालको राष्ट्रिय तथा प्रादेशिकसहितका विभिन्न पुरस्कार प्रदान गरेको छ । मन्त्रालयद्वारा काठमाडौँस्थित राष्ट्रिय नाचघरमा बुधबार आयोजित कार्यक्रममा पर्यटनमन्त्री बद्रीप्रसाद पाण्डेले पुरस्कार प्रदान गर्दै प्रतीकात्मक हिसाबले कार्यक्रम महत्वपूर्ण भएको बताउँदै भन्नुभयो, “२०५१–५२ सालपछि प्रारम्भ भएको राष्ट्रिय तथा प्रादेशिक प्रतिभा पुरस्कार प्राप्त गर्न निकै ठुलो मेहनत पर्छ । सर्जकले जसरी आफ्ना सिर्जना विभिन्न विधामा जनमानसमा ल्याउनुहुन्छ, त्यही सिर्जनाका कारण उहाँहरूले जनमानसको मन जित्न सफल हुनुभएको छ ।” कार्यक्रममा प्रतिनिधि सभा सदस्य छविलाल विश्वकर्माले वरिष्ठ व्यक्तित्वलाई पुरस्कार प्रदान गरेर पुरस्कारको गरिमा बढेको बताउनुभयो । कार्यक्रममा भाषा एवं साहित्यतर्फ अमृत योन्जन तामाङ, संस्कृतितर्फ डा. सोमबहादुर धिमाल, सङ्गीत नाट्यतर्फ र...

अमेरिका । नेपाली भाषाका नक्षत्र आदिकवि भानुभक्त आचार्यको २१२ औँ जन्मजयन्ती नर्थ क्यारोलिनाको रालेमा सम्पन्न भएको छ । आइतबार आयोजित भानु जयन्ती समारोहमा वक्ताहरूले नेपाली भाषाको उन्नयनमा भानुभक्त आचार्यको योगदानको चर्चा गर्नुभएको थियो । उहाँहरूले भानुभक्तले नेपाललाई भाषाका माध्यमबाट जोड्न र नेपाल र नेपालीलाई एकसूत्रमा बाँध्न महत्त्वपूर्ण भूमिका खेल्नुभएको चर्चा गर्नुभएको थियो । उहाँहरुले भानुभक्त समाज सुधारक र यथार्थवादी कवि भएको पनि बताउनुभयो । नर्थ क्यारोलाइना नेपाली साहित्य समाज र नेपाल सेन्टर अफ नर्थ क्यारोलाइना (एनसीएनसी) को संयुक्त आयोजनामा सम्पन्न सो कार्यक्रममा संस्थाका सल्लाहकारहरू ईश्वर देवकोटा, डा. हरिहर भट्टराई र कवि मधु माधुर्यले भानुको बहुआयामिक व्यक्तित्वको बारेमा चर्चा गर्नुभएको थियो । माधुर्यले सिक्किम आसामतिर भानुभक्तको जन्मजयन्ती त बाजा बजाएर धुमधामसँग मनाइने गरेको जानक...

नेपाल । बुढ्यौली साहित्य समाज महोत्तरीको आयोजनामा जनता माध्यमिक विद्यालय बर्दिबासको सभाकक्षमा २१२ औँ भानु जयन्ती मनाइएको छ । यस अवसरमा भानुको तस्बिरमा माल्यार्पण गरी कार्यक्रमको उद्घाटन गरिएको थियो । सो कार्यक्रममा बुढ्यौली साहित्य समाज मधेस प्रदेश अध्यक्ष लम्बोदर काफ्लेका साथै सचिव रामचन्द्र पौडेलका साथै महोत्तरी, धनुषा तथा सर्लाहीका साहित्यकार प्रेम घिमिरे, राजेश्वरी काफ्ले, दिनेश गरिब पौडेल, नारायण घिमिरे, उद्धव अविचल, गणेश घिमिरे, बिपिराज दहाल, निरप्रसाद शर्मा, गणेश तिमल्सिना, रमेश बस्नेत, विणा हमाल अनि भारतीय कवि मो। कमरुद्दिन नदाफले आआफ्ना कविता, गीत, गजल प्रस्तुत गरेका थिए । यसैगरी रचना वाचन गर्नेहरूमा नारायण खड्का, अम्बिका दहाल, बोधराज दहाल, नेत्र रम्तेल, प्रकृति पाण्डेलगायत थिए । कार्यक्रमको प्रमुख आतिथ्य ग्रहण गरेका रमेशमोहन अधिकारी, पत्रकार गोपाल बराल, तथा प्रधानाध्यापक तोपबहा...

नेपाल । सभामुख देवराज घिमिरेले पृथ्वीनारायण शाहले नेपाल एकीकरण गरे जस्तै भानुभक्त आचार्यले भाषिक एकीकरण गरेको बताउनुभएको छ । भानुभक्तको २१२ औँ जन्मजयन्तीका अवसरमा नेपाल प्रज्ञा–प्रतिष्ठान र भानु प्रतिष्ठानले संयुक्त रूपमा काठमाडौँमा आइतबार आयोजना गरेको कार्यक्रमलाई सम्बोधन गर्नुहुँदै उहाँले भाषा, साहित्य र संस्कृतिमा क्षेत्रमा भानुभक्तले पुर्‍याएको योगदानकै कारण विश्वभर फैलिएका नेपाली भाषीले उहाँको सम्मान गर्ने गरेको बताउनुभयो । युवापुस्तामा भानुभक्तको विचार पुर्‍याउन अझै काम गर्नुपर्नेमा जोड दिँदै सभामुख घिमिरेले साहित्यका माध्यमबाट देश निर्माणमा योगदान गर्नेको सम्मान हुने वातावरणले नै यसको विकासमा सहयोग पुग्ने बताउनुभयो । शिक्षा, विज्ञान तथा प्रविधिमन्त्री रघुजी पन्तले नेपालीहरू जीवित रहेसम्म आदिकवि भानुभक्त आचार्यको महत्व रहिरहने बताउँदै नेपाली संसारका विभिन्न भूभागमा फैलिएसँगै नेपाल...

नेपाल । सर्जक राजीव श्रेष्ठका दुई पुस्तक ‘अनाहक प्रश्नहरू’ (कविताकृति) र ‘सफलताको आयाम’ (जीवनवृत्त) सार्वजनिक गरिएको छ । शनिबार काठमाडौंमा आयोजित एक कार्यक्रममा कृति लोकार्पण गर्दै प्राडा दयाराम श्रेष्ठले राजीव आशावादी कवि भएको उल्लेख गरे । राजीवका कवितामा कतैकतै विद्रोह पनि भेटिएको उनले बताए । उनले कविलाई सिर्जनामा निरन्तर लागिरहन शुभकामना दिए । डा. जीवलाल बस्यालले जीवनवृत्त कृतिमाथि समीक्षात्मक मन्तव्य राख्दै विभिन्न व्यक्तिको जीवनी महत्त्वपूर्ण रूपमा आएको बताए । लोकार्पित कविताको पुस्तकमाथि साहित्यकार विमल भौकाजीले पाठकीय टिप्पणी राखे । निबन्धकार श्रीओम श्रेष्ठ ‘रोदन’ले लेखक श्रेष्ठ कवि मात्र नभएर निबन्धकार पनि भएको बताए । कार्यक्रममा छविरमण सिलवाल, कृतिकार राजीव र सुभद्रा अधिकारीले पनि बोले । सार्वजनिक कविताकृतिबाट पूर्णबहादुर श्रेष्ठ, तारा केसी र विश्व सिग्देलले एक–एक कवितावाचन गर...

नेपाल । विश्व नेपाली साहित्य महासंघ (विनेसाम) को नेपाल शाखाको पुनर्गठन गरिएको छ । भानुजयन्तीको अवसर पारेर आयोजित अधिवेशनबाट मणिराज सिंहको अध्यक्षतामा नयाँ कार्यसमिति चयन गरिएको हो । दुई वर्षका निम्ति चयनित समितिको वरिष्ठ उपाध्यक्षमा ऋषिराम सापकोटा, उपाध्यक्षमा रवीन्द्र आशिष शैली र उषा आचार्य, महासचिवमा अञ्चु सुवेदी, सचिवमा लेकप्रसाद प्याकुरेल, सहसचिवमा सुनिता अधिकारी र कृष्णबहादुर केसी, कोषाध्यक्षमा द्वारिका कुइँकेल र सहकोषाध्यक्षमा जॉयस जया छानिएका छन् । समितिका सदस्यमा डा. देवी पन्थी, मणिराज खनाल, तोयनाथ सुवेदी, प्रकाश अधिकारी, सुरेशकुमार पाण्डे, चन्द्र रावत ‘गुराँस’, बाबुराम आचार्य, ढुण्डीराज ढकाल, बोधकुमार घिमिरे, राजेश्वरी काफ्ले, प्रेम थापा, हरिप्रिया रिजाल, प्रेम ओली ‘ढकालपुरे’, भुवन सिवाकोटी ‘चौघरे’, इन्दिरा चापागाईं, हारित रेग्मी र नीला घिमिरे छन् ।...

-सुदीपभद्र खनाल- भाषाबाटै हृदयभरिको भावना खोल्छु मैले भाषाबाटै भुवनभरि यो घोल्छु सद्भाव मैले भाषाबाटै मृदु मृदुलता युक्त संसार हुन्छ भाषाले नै भव मनुजता युक्त यो दिव्य हुन्छ मेरो भाषा मसँग नभए बोल्छु के शव्द मैले मेरो भाषा मसँग नभए बुझ्छु के भाव मैले आफ्नै भाषा लय सुर गला गीत खोज्छन् सबैले मेरो भाषा मसँग नभए बुझ्छु के सृष्टि मैले भाषा बाँचोस् मसँग नभए लेखनी रोइदिन्छु लेखी लेखी सरस कविता चित्त यो धोइदिन्छु मेरो भाषा मसँग नभए बोल्छु बाँचेर के म बाँचोस् भाषा युगयुग धरा धाममा फैलिऊँ म भाषा हाम्रो अघि र पछि हो चेतना मोहनी हो वाणी हो यो मधु धरधरा सभ्यता मूल धी हो भाषानै हो परिचय विभा नाम हो सान हो यो भाषा हाम्रो अखिल भवको सभ्यता प्राण हो यो भाषा बाँचे हृदयतलमा देश बाँच्ने छ हाम्रो माया गाँसी भुवनभरमै प्रीत गाँस्नेछ राम्रो भाषाबाटै जनक पृथिवी बुद्द चिन्नेछ विश्व भाषा ब...

–आर.आर. चौलागाईं– उसले घामलाई झुल्किनबाट रोक्न खोज्यो बटुलेर पतिङ्गरहरू सल्काएर आगो धुवाँ बनाएर कुइरीमण्डल पार्यो तर घाम त उसले पत्तै नपाई झुल्किसकेछ र आकाशमा पुगिसकेछ । उसले नदीलाई बग्नबाट छेक्न खोज्यो खसालेर ढुङ्गाहरू लगाएर गारो बाँध बनाएर माथिसम्म ढाक्यो तर नदी त उसले थाहै नपाई हिँडिसकेछ र फाँटमा पुगिसकेछ । उसले धेरैधेरै घामहरूलाई धेरैधेरै नदीहरूलाई यसरी नै रोक्न खोज्यो यसरी नै छेक्न खोज्यो तर घामहरू झुल्किरहे नदीहरू बगिरहे । आज घामहरू उज्यालोको कविता फिँजाइरहेछन् आज नदीहरू उन्मुक्तिको गीत गाइरहेछन् । -हेटौंडा, मकवानपुर ।...