भाषा/साहित्य

अमेरिका । गजलकार बिटु केसी बरालको नयाँ कृति ‘धीत’ माथि आइतबार अमेरिकाको ड्यालसमा परिचर्चा कार्यक्रम सम्पन्न भएको छ । दुई दशकको अमेरिका बसाईलाई बिट मारेर केही समय अघि नेपाल फर्किएकी केसीको नयाँ कृति धीत गजलहरुको संग्रह हो । धीतले वर्तमान परिवेशमाथि चोटिलो प्रहार गरेको त्यस अवसरमा वक्ताहरुले उल्लेख गरेका थिए । साहित्यकार भीम कार्कीले धीतमा अमेरिका र नेपालको सम सामयीक परिवेशमाथि लेखिएको उल्लेख गर्दै गजलकार केसीबाट भविष्यमा थप उत्कृष्ठ साहित्यिक कृति प्रकाशित हुने अपेक्षा व्यक्त गर्नुभयो । अर्का समिक्षक तथा लेखक सञ्जय घिमिरेले गजल आफैंमा चोटिलो विधा भएकाले समिक्षाभन्दा पनि सुन्दा अझै चाखपूर्ण हुने टिप्पणी गर्नुभएको थियो । कार्यक्रममा लेखिका केसीले गजल कृति रचना गर्दाका अनुभव प्रस्तुत गर्दै आपूmलाई अमेरिकालेनै यो विधामा कलम चलाउन प्रेरणा दिएको उल्लेख गर्नुभयो । कार्यक्रममा अन्तर्राष्ट्रिय ...

नेपाल । नागार्जुन वाङ्मय प्रतिष्ठानले जदौ पुरस्कार साहित्यकार डा. रामेश शुभेच्छुलाई प्रदान गरेको छ । दाहाल यज्ञनिधिका ७२ औँ जन्मजयन्तीका अवसरमा नागार्जुनले शनिबार जदौ पुरस्कार २०७२ शुभेच्छुलाई प्रदान गरेको हो । नागार्जुन वाङ्मय प्रतिष्ठानका अध्यक्ष दिल पौडेलको अध्यक्षता र साहित्यकार, प्राज्ञ डा। तुलसी भट्टराईको प्रमुख प्रमुख आतिथ्यमा सम्पन्न समारोहमा पुरस्कार शुभेच्छुलाई प्रदान गरेको हो । साहित्यकार डा. रमेश शुभेच्छुले दाहालका कृतिको खोज गरी उहाँको जीवनी व्यक्तित्व र कृतित्वलाई बाहिर ल्याउ खेलेको भूमिका उल्लेख्य रहेकाले उहाँलाई पुरस्कृत प्रतिभाका रुपमा छनोट गरिएको छनोट समितिका संयोजक मातृका पोखरेलले बताउनुभयो । कार्यक्रममा साहित्यकार प्रा। प्रयागराज वाशिष्टले दाहालका कविता र डा। विनोद मञ्जनले दाहालका निबन्धका बारेमा समीक्षा प्रस्तुत गर्नुभयो । भट्टराईले दाहाल परिवर्तन पक्षधर कवि भएको बत...

नेपाल । अन्तर्राष्ट्रिय नेपाली साहित्य समाज (अनेसास) नेपाल च्याप्टरको आयोजनामा कवि तथा अनेसास केन्द्रीय महासचिव राजु सिटौलाद्वारा लिखित कवितासंग्रह ‘ईश्वरका फूलहरू’ को लोकार्पण कार्यक्रम शुक्रबार काठमाडौंको अनामनगरमा सम्पन्न भयो । हाल अमेरिकाको कोलोराडो निवासी सिटौलाको कवितासंग्रह लोकार्पण कार्यक्रम अनेसास नेपाल च्याप्टरका अध्यक्ष राजेन्द्र केसीको अध्यक्षतामा सम्पन्न भएको थियो । कार्यक्रमका प्रमुख अतिथि वरिष्ठ साहित्यकार तथा सञ्चारकर्मी डा. नवराज लम्सालले ‘ईश्वरका फूलहरू’ नेपाली कविताको गाम्भीर्यमा एउटा ताजा भाव र संवेदनाको स्पर्श भएको बताए । उनले भने, “सिटौलाको कविताले विचार र अनुभूतिलाई गहिरो ढंगले उधिनेको छ, जसले नेपाली कविता साहित्यलाई अझ समृद्ध बनाउनेछ।” विशिष्ठ अतिथिका रूपमा उपस्थित प्राध्यापक डा. खगेन्द्र लुइँटेलले संग्रहमा प्रयोग भएका प्रतीक र शिल्पको प्रशंसा गर्दै यसले पाठकलाई ...

नेपाल । सरस्वती ज्ञवालीको संस्मरण पुस्तक 'क्षितिज: आमा र धरती' को लोकार्पण गरिएको छ । काठमाडौंमा शनिबार आयोजित कार्यक्रममा सो पुस्तकको लोकार्पण गरिएको हो । पुस्तकको लोकार्पण राधिका शाक्य, विन्दु शर्मा, शिशिर खनाल, गिरी श्रीसमगर लगायतले संयुक्त रुपमा गर्नुभयो । पुस्तकमा एउटी आमाले सन्तानप्रति देखिने, गरिने माया, स्नेह, त्याग, तपस्या, समर्पण र प्रेम पस्किएको प्रथम महिला राधिका शाक्यले बताउनुभयो । पुस्तककी लेखिका सरस्वती ज्ञवालीले आफूले आफ्नो दुःख पीडा पुस्तकमा समेटेको बताउनुभयो । उहाँका अनुसार यो पुस्तक कसैलाई रुवाउनका लागि लेखिएको होइन, नितान्त व्यक्तिगत भोगाइ समेतिएको छ । यस्तै, किताबको समीक्षा गर्दै कवि गिरी श्रीस मगरले आमा साउने झरी रहेको बताउनुभयो । नेपाल नेत्र ज्योति संघका अध्यक्ष शिशिर खनालले यो किताब पढ्दा आफ्नो आमाको याद आएको बताउनुभयो ।...

-मसान उपासक (हेटौंडा, नेपाल । झरना साहित्यिक परिवार मकवानपुर (झसाप)को ३१७ औँ साहित्य शृङ्खलाका अवसरमा हेटौँडाका स्रस्टा एसआर मञ्जरी ओलीद्वारा लिखित ‘मञ्जरी’ मुक्तक संग्रह विमोचन भएको छ । ब्रह्मदिक एकेडेमी हेटौँडाको सभाहलमा आयोजित झसापको नियमित श्रृङ्खलाका अवसरमा शनिबार यस मुक्तक संग्रहको विमोचन गरिएको हो । महाकाव्यकार मुना अर्यालको प्रमुख आतिथ्यता रहेको कार्यक्रममा झसाप मकवानपुरका संरक्षक रमेशमोहन अधिकारी तथा जनार्दन खनाल, प्रगतिशील लेखक संघ बागमती प्रदेशका अध्यक्ष शान्ति प्रियवन्दना, राष्ट्रिय जनसांस्कृतिक महासंघ मकवानपुरका अध्यक्ष राजुराम राउत, साहित्य संगम मकवानपुरका अध्यक्ष डीबी बर्तौला, गजल मञ्च मकवानपुरका अध्यक्ष सन्जित श्रेष्ठ, मुक्तक मञ्च मकवानपुरका अध्यक्ष सागर तिमल्सिना, व्यङ्गयकार राजकुमार लामिछाने, साहित्य सङ्गम मकवानपुरका उपाध्यक्ष सानु खनाल तथा श्रष्टाहरू देवराज तिवारी, मिथ...

नेपाल । कवि अल्पज्ञानीको कविताकृति ‘उज्यालो पर्खिरहेको मानिस’ एक कार्यक्रमबीच लोकार्पण भएको छ । काठमाडौंमा आयोजित कार्यक्रममा प्रमुख अतिथि कवि साहित्यकार डा. नवराज लम्साल, डा. गीता त्रिपाठी, डा. अशोक थापालगायतले कृति सार्वजनिक गरे । कार्यक्रममा डा. थापा तथा डा. त्रिपाठीले कृतिको समीक्षात्मक टिप्पणी गरे । समीक्षकहरूले कवि अल्पज्ञानीको कवितामा जीवन, समय र समाजप्रतिको संवेदनशील दृष्टिकोण प्रकटीकरण भएको चर्चा गरे । कार्यक्रममा साहित्यकारहरू भुवनहरि सिग्देल, डा. राजेन्द्र चापागाईंलगायतले बोले । कविहरू सञ्जिव पौडेल, अमृत क्षेत्री, लक्ष्मीदेवी गौडेलले सार्वजनिक कृतिभित्रका कविता वाचन गरे । ...

-तुलसी घिमिरे- उसले बोकेर ल्यायो रित्तो बोरा भित्र च्यातिएको सपना सपना भित्र बग्रेल्ती दु:खद विगत थियो भोक थियो रोग थियो आँसु थियो यस्तो बोकेर हिड्ने उसको रहर थिएन थन्क्याउने कुनै त्यस्तो रंगिन सहर थिएन बाध्यताले थिचिएको थियो आफ्नै दुखले किचिएको थियो बिचरा!गरोस् पनि के? ओरालो लाग्दै गरेको उमेर रित्तिदै गएको वैश घुसारेर जिन्दगी बोरामा बोकेर सकि नसकि शिरमा लुखुर लुखुर हिडिरहेको छ उ झिलिमिली सहरमा । गाउँले मनग्ये खान दिएन एकआङ्ग लाउन दिएन अकालमा मरिने भयो भन्दै दगुरिरहेको छ उ पहाडमा कुदिरहेको छ मैदानमा टिपेर सिलोबालो खेत खलिहान समयको सजाय भोग्दै उसको जिन्दगीले बोकिरहेको छ खाली बोरा बोराले बोकेको छ उसको हजारौं हजार सपना यो पुष्ट भरिपुर्ण सहरमा किन?बिक्दैन जिन्दगी किन !हाँस्दैन जिन्दगी आखिर जिन्दगी भनेको हाडछाला मासु हो त्यसबाट चुहिने आँसु हो! रोएर हलुको ह...

-आरसी रिजाल- आमाले हिजो बिहान बेलुकी खाना नखाएको कुरा श्रीमतिले श्रवणलाई सुनाइन् । श्रवणले -- कहिलेकाहीँ तिमी झर्केर बोलेको सुन्छु।आमाको चित्त दुखेको हो कि? आमा किन नखानु भएको भनी सोधेनौ? ८० बर्षे बुढी आमा बिरामी पर्लिन् भन्ने डर। श्रीमती -- नरम भएर कति चोटि भनेकी हुँ।मुख फुलाएर बस्नु भा'छ। हजुरले हो आमालाई बढी पुलपुल्याएको भनिन्। भोलिपल्ट श्रवण आमाको कोठामा खाना लिएर प्रबेस गर्छ्न् -- आमा तपाईंले हिजो खाना खानु भएको छैन रे! बुहारीले हिजोराती मलाई सुनाइन् । ल खानुस्।तपाईंले नखाने हो भने म पनि खान्न भने। आमाले-- भात त्यही राख्दे ।भोक लागेपछि म आफैं खान्छु।तँलाई अफिस जान ढिलो हुन्छ।तँ खाएर जा भनिन् । अनेक तिगड्म लगाउदा पनि केही नलागेपछि श्रवणले चम्चामा भात लिएर आमाको अनुहारमा हेर्दै -- २/३ पटक " को खाई ?को खाई? आमाले खाई । " भन्दै फकाउन लाग्यो। यो भनाई सुन्दा आमाको आँखा छच्लक...

-आर. आर. चौलागाईं- पहिला नौलो जनवाद आउँछ त्यसपछि समाजवाद आउँछ र अन्तिममा साम्यवाद आउँछ भन्नुहुन्थ्यो छ सालदेखि हिँडेको हिँड्यै छौँ हामी न जनवाद आयो न समाजवाद आयो न साम्यवाद नै आयो पचहत्तर वर्ष बितिसकेछ हाम्रो यात्रा अहिले कहाँ पुग्यो कमरेड ? कहिले राजाको कदम ठीक हो भनेर दरबार पस्नु भो कहिले आफ्नै साथीलाई गद्दार भनेर आमाचकारी गाली गर्नु भो कहिले वर्गशत्रु खत्तम अभियान भनेर उद्योगपति र राष्ट्रिय पुँजीपतिहरूलाई गिँड्दै हिँड्नु भो कहिले टुक्राटुक्रामा विभाजित भएर थुप्रै नाङ्ले पसलहरू खोल्नु भो कहिले राजनैतिक स्वतन्त्रता भनेर हाम्रो दिमाग भुट्नु भो कहिले पार्टी स्वतन्त्रता भनेर हामीलाई अलमल्याउनु भो कहिले बुर्जुवा शिक्षा पढ्नु हुँदैन भनेर हाम्रो पढाइलाई छुटाउनु भो कहिले कम्युनिस्टले निजी सम्पत्ति राख्नु हुँदैन भनेर हाम्रो खल्तीलाई रित्याउनु भो कहिले पञ्चायती चुनावमा...

-रमेशचन्द्र घिमिरे - सुत्ने बेला भयो तर तिमी अझै आइनौ निदाउनु पर्छ भन्ने थाहा किन पाइनौ ? तिमी नआई त्यसै कहाँ निदाउन सक्छु ? अनिदोमा रात कहाँ बिताउन सक्छु ? आँखा पोल्यो, पिरो भयो, बिन्ती सुन्दिनौ र ? माया जालमा पारी मेरो आँखा थुन्दिनौ र ? भोलि बिहान चाँडै उठ्छु, पढ्छु अनि लेख्छु तिमी आयौ भने मात्र म सपना देख्छु यति विधि मलाई त्यसै अल्मल्याउँछ्यौ किन ? कोल्टो फेर्दा थाकिसकेँ छट्पट्याउँछ्यौ किन ? स्कुलबाट फर्केपछि गृहकार्य गर्छु खाना खाई पाठ पढ्छु अनि खाटमा लड्छु सबै जना सुतिसके दस बज्दा राति बेलै छँदा सुत्न पाए हुन्थ्यो कति जाती फकाउँदै मिठो स्वरमा गाना तिमी गाऊ आऊ निदरी आऊ आऊ, आऊ निदरी आऊ । -भोर्लेटार लमजुङ...