भाषा/साहित्य

-आरसी रिजाल- बुढाहरु जम्मा भएपछि तालतालका गफ गर्छ्न्। बारिको पाटोमा तिनजना बुढा गफिदैथे। लुकेर चुरोट तान्न पल्केका गौतम बुढा तल्लो पाटोबाट मास्तिर आउँदैथे। मैले -- कान्लो अग्लो छ ।उता छेउबाट घुमेर आउनुस् भने। किन टेढ्थे बुढा ? असारको चिप्लो कान्लाबाट बारिको पाटोमा उत्तानोटाङ लाए। माख्लो कान्लोबाट ८४ कटेको घिमिरे बाजेले -- ए गौतमजी ! ल मेरो हात समातेर माथी आउनुस् भने। गौतमले हात त दिए। उल्टै घिमिरे गौतमको बुइ चढ्न पुगे।दुइटै हिलाम्मे भए। चालिसेले हाँसो रोक्न सकेनन्। हे बुढा हो! लौ दुबैजनाले मेरो हात समात भने। समात्न त समाते चालिसे पनि तलै ढुन्मुनिए। त्यसपछि दुईजनाले काँधको बलले गौतमलाई ठेले र माख्लो पाटोमा चढाए । एसो हेरेँ -- तिनैजना असारको बाउसे जस्ता हिलाम्मे थिए। चालिसेलाई तलबाट घिमिरेले ठेले माथिबाट गौतमले ताने। अब घिमिरे बुढा तल एक्लै परे।उनलाई तान्दा दुबैजना फेरि मुन्टिने त्रास...

–आर.आर. चौलागाईं– हिजो तिमी मलाई शोषणका विरुद्धमा कविता लेख्नु भन्थ्यौ किनकि त्यतिबेला तिमी सडकमा थियौ आज तिमी मलाई शोषणका विरुद्धमा कविता नलेख्नु भन्छौ किनकि यतिबेला तिमी सत्तामा छौ आज थाहा भयो मलाई राजनीति गर्नेहरूको ठाउँ फेरिँदो रहेछ उनीहरू कहिले सत्तामा पुग्दा रहेछन् त कहिले सडकमा पुग्दा रहेछन् तर कविहरूकोचाहिँ ठाउँ एउटै हुँदो रहेछ जहिले पनि सडक किनकि कविता बाँच्ने भनेकै सडकमा रहेछ सत्तामा होइन । -हेटौंडा, मकवानपुर ।...

नेपाल । वरिष्ठ मनोचिकित्सक तथा नेपाल सरकारका पूर्व स्वास्थ्य सचिव डा. निराकारमान श्रेष्ठको पुस्तक ‘संघर्षबाट सफलता – जीवनका अनुभव र अनुभूतिहरु’ सार्वजनिक भएको छ । ४२ बर्ष मानसिक स्वास्थ्य क्षेत्रसहित ५२ बर्षदेखि चिकित्सा क्षेत्रमा सक्रिय डा. श्रेष्ठले आफ्नो बाल्यकालदेखि हालसम्मको जीवनका उतारचढाव समेटेर आफ्नो आत्मकथा पुस्तकमा उतार्नुभएको हो । पुस्तक लोकार्पण कार्यक्रमका प्रमुख अतिथि वरिष्ठ बालरोग तथा जनस्वास्थ्य विशेषज्ञ डा. बद्रीराज पाण्डेले प्रकाशित पुस्तकले नयाँ पुस्तालाई मार्गदर्शन गर्ने उल्लेख गर्नुभयो । पुस्तकको समालोचना गर्नुभएका संसद सचिवालयका पूर्व सह–सचिव तोयानाथ भट्टराईले आत्मकथा इमान्दारीताका साथ लेखिएकोमा प्रशंसा गर्नुहुँदै पुस्तक ब्यक्तिको भइकन पनि नेपालकै स्वास्थ्य क्षेत्रको विकासक्रमको प्रतिविम्व झल्किने उल्लेख गर्नुभयो । कार्यक्रममा अतिथिहरु खाद्य प्रविधि विशेषज्ञ, पूर्...

नेपाल । रौतहटका प्रख्यात साहित्यकार सञ्जय साह मित्रलाई ५० हजार रुपैयाँ राशिको ‘कवि सदानन्द अन्तर्राष्ट्रिय बज्जिकासेवी पुरस्कार’ प्रदान गरिने भएको छ । बज्जिका साहित्य समाज सर्लाहीले नवस्थापित उक्त पुरस्कार मित्रलाई दिने निर्णय गरेको हो । समाजका अध्यक्ष रामचन्द्र महतो कुशवाहाका अनुसार पुरस्कारका लागि उपयुक्त पात्र छनोट गर्न गठन गरिएको तीन सदस्यीय समितिले मित्रको नाम सिफारिस गरेको थियो । समितिमा अध्यक्ष महतो संयोजक रहँदा सदस्यहरूमा विनिताकुमारी साह र गुडीकुमारी साह रहेका थिए । बज्जिका र नेपाली दुवै भाषामा लामो समयदेखि साहित्य सेवा गर्दै आएका मित्रलाई ५० हजार रुपैयाँ नगद, सम्मानपत्र र दोसल्लासहित सम्मानित गरिने समाजले जनाएको छ । मित्रका बज्जिका र नेपाली भाषामा गरी डेढ दर्जनभन्दा बढी कृति प्रकाशित छन् । उनले हिन्दी भाषामा पनि साहित्य सिर्जना गरेका छन् । भाषा, साहित्य, संस्कृति, समीक्षा, समा...

नेपाल । साहित्य सदन नेपालले प्रत्येक वर्ष प्रदान गर्दै आएको ‘व्यथित साहित्य सम्मान’ यस वर्ष वरिष्ठ साहित्यकार डाक्टर तुलसीप्रसाद भट्टराईलाई प्रदान गर्ने भएको छ । संस्कृतमा आचार्य, राजनीतिशास्त्रमा स्नातकोत्तर र भाषाविज्ञानमा विद्यावारिधि गरेका डा। भट्टराई भाषा–साहित्य एवं सामाजिक–राजनीतिक क्षेत्रमा सक्रिय व्यक्तित्व हुनुहुन्छ । साझा प्रकाशनका पूर्वमहाप्रबन्धक, गोरखापत्र संस्थानका पूर्वअध्यक्ष र नेपाल प्रज्ञा–प्रतिष्ठानका पूर्वसदस्यसचिवसमेत रहिसक्नुभएका भट्टराईका नेपाली भाषाको अध्ययन–अनुसन्धान, अनुवाद, सम्पादन र पत्रकारिताका साथै कथा, उपन्यास, नियात्रा, जीवनी, निबन्ध, कविता–काव्य र समालोचना गरी तीन दर्जनभन्दा बढी कृति प्रकाशित छन् । भट्टराईले २०२५ सालदेखि अनवरत भाषा–साहित्यको सेवामा समर्पित भई महत्वपूर्ण योगदान गरेबापत साहित्य सदन नेपालले उहाँलाई सम्मान गर्ने निर्णय गरेको हो । साहित्य सद...

नेपाल । विश्व साइकल यात्री पुस्कर शाहको दोस्रो पुस्तक ‘मृतसागरदेखि सगरमाथासम्म’ सार्वजनिक भएको छ । सन्सारको एक सय ५० देश घुमेर सगरमाथा आरोहण गर्नुभएको शाहको जीवन यात्रामा आधारित यो दोस्रो पुस्तक हो । यसअघि उहाँले ‘सन्सारलाई साँढे पाँच फन्को’ नामक पुस्तक लेख्नुभएको थियो । बुकहिलले प्रकाशन गरेको ‘मृतसागरदेखि सगरमाथासम्म’ पुस्तकको मङ्गलबार जेनजी आन्दोलनका अगुवा माजिद अन्सारी, भावना राउत, युजनराज भण्डारी र लेखक पुस्कर शाहले लोकार्पण गर्नुभयो । साहस, इच्छाशक्ति र जीवनबोधको संस्मरणको रूपमा रहेको यस पुस्तकमा शाहले विश्व यात्रामा भोगेका र देखेका विषय वस्तु समेटिएका छन् ।...

नेपाल । लेखक अनुष्का सिलवालको पहिलो काव्यसंग्रह ‘द बर्डेन अफ ब्रेथ’ एक कार्यक्रमकाबीच सार्वजनिक भएको छ । शनिबार काठमाडौंमा साहित्यकार प्राडा गोविन्दराज भट्टराई र मण्डला बुक पोइन्टका माधवलाल महर्जनले सिलवालको उक्त काव्यकृति संयुक्त रूपमा सार्वजनिक गरे । दुवै अतिथिहरूले कवि सिलवालको उक्त काव्यकृतिमा देखिएको काव्यिक सान्दर्भिकता, भाषिक सुक्ष्मता र अव्यक्त भावनाहरूलाई सुस्पष्ट रूपमा शब्दबद्ध गर्ने उनको क्षमता प्रशंसनीय रहेको उल्लेख गरे । कवि सिलवालले सिर्जना यात्रामा साथ दिने सबैप्रति आभार व्यक्त गर्दै पुस्तक बिक्रीबाट आउने रकमको एक हिस्सा परोपकारी काममा समर्पण गरिने जानकारी गराइन् । उनले आफूले सिर्जनशीलताका माध्यमबाट समाजमा सकारात्मक योगदान पुर्‍याउन चाहेको बताइन् ।...

नेपाल । छन्द तरङ्ग अभियानको सातौँ वार्षिकोत्वसका अवसरमा वरिष्ठ कवि डा. नवराज लम्साल र युवाकवि पुरुषोत्तम आचार्यलाई सम्मान र पुरस्कार प्रदान गरिएको छ । अभियानद्वारा शनिबार आयोजित कार्यक्रममा वरिष्ठ भाषाविद् एवं साहित्यकार मुकुन्दशरण उपाध्यायबाट कवि डा. लम्साललाई ४० हजार राशिको विशिष्ट छन्द साधना पुरस्कार र कवि आचार्यलाई २० हजार राशिको छन्द साधना युवा प्रतिभा पुरस्कार प्रदान गरिएको हो । डा लम्सालले ‘कर्ण’, ‘धरा’, ‘अग्नि’ र ‘कल्प’ जस्ता महाकाव्यका साथै सयौँ गीत रचना गर्नुभएको छ । मकवानपुरका आचार्यले सीमान्तकृत समुदायलाई केन्द्रमा राखेर छन्द कविता लेखन गर्दै आउनुभएको छ । यसअघि विशिष्ट छन्द साधना पुरस्कारबाट रमेश खकुरेल, चन्द्रप्रसाद न्यौपाने, घनश्याम कँडेल, रामचन्द्र भट्टराई, भुवनहरि सिग्देल र गोविन्दराज विनोदी पुरस्कृत भइसक्नुभएको छ। छन्द साधना युवा प्रतिभा पुरस्कारबाट सुदेश सत्याल, कविराज...

हेटौंडा (नेपाल) । नवसर्जक साहित्य चौतारी नेपाल, केन्द्रीय समितिको आयोजनामा चौतारीका संस्थापक सदस्य प्रभास घिमिरेको प्रथम स्मृति दिवसको सन्दर्भमा ‘प्रभास घिमिरेः सम्झना र सिर्जना’ नामक स्मृति ग्रन्थ लोकार्पण तथा अक्षयकोष स्थापना कार्यक्रमु हेटौँडाको मकवानपुर बहुमुखी क्याम्पसको सभाहलमा सम्पन्न भएको छ । संस्थाकी अध्यक्ष कृतिका लौडारीको अध्यक्षता एवम् हेटौँडा उपमहानगरपालिकाकी नगर प्रमुख मीनाकुमारी लामाको प्रमुख आतिथ्यमा सम्पन्न कार्यक्रममा हेटौँडा उपमहानगरपालिकाका ४ न. वडाका अध्यक्ष नवीन सिग्देल, वडा न. ११ की अध्यक्ष जुना दाहाल, सर्जक सञ्जाल मकवानपुरका संयोजक निमेष निखिल तथा चौतारीका केन्द्रीय संरक्षक एवम् परिकल्पनाकार दीपक गौतमको विशिष्ट आतिथ्य रहेको थियो । कार्यक्रममा स्मृतिग्रन्थ प्रकाशन तथा अक्षयकोष स्थापनाका सन्दर्भबारे चौतारीका संरक्षक दीपक गौतमले प्रकाश पारेका थिए भने संप्रस पौडेलले...