भाषा/साहित्य

–रमेशचन्द्र घिमिरे– कमिजमाथि स्विटर र ज्याकेट लाएर मुखियाको छोरा हिँड्छ गीत गाएर । जड्यौरीले छोपेको दुब्लो जिउ छ आफूलाई त जैले नि स्यूको सिउ छ हाम्रो शिरले ऊनीको टोपी देख्दैन पातलो यो गन्जीले जाडो छेक्दैन । जुत्तामोजा लाए पो गोडा फुट्थेन अनि बल्ल जाडामा रिस उठ्थेन मुखियाका घरमा बाले वर्ष बिताए आफू हारे कामले उनलाई जिताए । न त मीठो खाएका राम्रो लाएका उनकै खेत गरेर दुःख पाएका सकिन्जेल गरिबको हड्डी घोटाए हाम्रा बाका दुस्खले साहु मोटाए । दिनरात घोटिँदा नि कमाइ भएन काम छोडेको भोलिपल्ट क्यै नि रहेन दयालु भै टोपलिए थाङ्ना दिएर उध्रिएका कपडा लाउँला सिएर । नयाँ लुगा दिन उनलाई कत्रो सकस मुखियाका दौरा सुर्बाल् बालाई बकस सधैंभरि जड्यौरी थोत्रा लाउँछन्, बा हाम्रा अब सुखका दिन कैले आउँछन् बा ? –भोर्लेटार, लमजुङ ।...

नेपाल । छैटौँ संस्करणको डिशहोम बाह्रखरी कथा लेखन प्रतियोगितामा कथाकार विष्णु पादुकाको कथा ‘माग्युद् खोना’ प्रथम भयो । मंसिर १६ गत आइतबार काठमाडौंमा बाह्रखरी मिडियाद्वारा आयोजित विशेष समारोहमा विजेता घोषणा गरिएको हो । प्रतियोगितामा कथाकार प्रमेय भण्डारीको कथा ‘कृत्रिम सपना’ द्वितीय र विवेक धिमालले ‘मैले देखेको विद्यालय’ शीर्षकको कथामार्फत तृतीय पुरस्कार प्राप्त गरे । प्रथम, द्वितीय र तृतीय हुने कथाकारले क्रमशः एक लाख, ६० हजार र ४० हजार रुपैयाँ नगद पुरस्कार, ट्रफी र प्रमाणपत्र प्राप्त गरे । बाह्रखरी मिडियाले आयोजना गरेको प्रतियोगितामा नेपालसहित विश्वका विभिन्न मुलुकबाट नेपाली कथाकारका ९३७ कथा प्राप्त भएको थियो । तीमध्ये उत्कृष्ट २५ कथाको संग्रह ‘बाह्रखरी उत्कृष्ट कथा–२०८१’ पुस्तकको लोकार्पण पनि कार्यक्रममा गरियो । कार्यक्रममा सञ्चार तथा सूचना प्रविधिमन्त्री पृथ्वीसुब्बा गुरुङ, विभिन्न क...

अमेरिका । साहित्यकार प्राडा मोहनप्रसाद तिमल्सिनालाई अमेरिकाको वासिङ्टन डिसीमा अभिनन्दन गरिएको छ । अन्तर्राष्ट्रिय नेपाली साहित्य समाज वासिङ्टन डिसी च्याप्टरले तिमल्सिनालाई अभिनन्दन गरेको हो । नेपाली भाषाको प्राध्यापन गरी हजारौँ विद्यार्थीलाई नेपाली भाषा साहित्यमा दक्ष बनाएको तथा प्राध्यापनको माध्यमबाटै नेपाली भाषा र साहित्यको संरक्षण र विस्तारमा पुर्‍याउनुभएको योगदानको कदर गर्दै तिमल्सिनालाई सम्मान गरिएको संस्थाले जनाएको छ । नेपाली शास्त्रीय काव्यरचना परम्पराको विकासमा समेत तिमल्सिनाको योगदान महत्त्वपूर्ण रहेकोले पनि अभिनन्दन गरिएको संस्थाका अध्यक्ष पुष्करराज पन्तले बताउनुभयो । “प्राध्यापनको माध्यमबाट नेपाली भाषा साहित्यको संरक्षण र विस्तार गर्नुका अतिरिक्त यहाँले शास्त्रीय छन्दमा विविध काव्य सिर्जना गरी नेपाली शास्त्रीय काव्यरचना परम्पराको विकास एवम् प्रत्यक्ष रूपमा संलग्न रहेर सामाजिक...

अमेरिका । अन्तर्राष्ट्रिय नेपाली साहित्य समाजबाट विगतका वर्षहरूजस्तै सर्वोत्कृष्ट पुस्तक पुरस्कारका लागि पुस्तक दर्ता गर्न आह्वान गरिएको छ । गत वर्ष जस्तै यस वर्ष पनि संसारभरि छरिएर बसोबास गरेका नेपाली लेखकहरूबाट नेपाली साहित्यका विभिन्न विधामा लेखिएका पुस्तकहरूको मूल्याङ्कन गरी २००० अमेरिकी डलरको अनेसास सर्वोत्कृष्ट पुस्तक पुरस्कारकासाथ कविता, कथा, उपन्यास, निबन्ध/नियात्रा/संस्मरण, गीत/गजल/मुक्तक/हाइकु, समालोचना, लोक साहित्य,  संस्कृति, बालकृत साहित्यको सर्वोत्कृष्ट कृतिलगायतका विभिन्न १० विधामा पुरस्कार प्रदान गरिने भएको छ । पुरस्कारका लागि पुस्तकहरू दर्ता गर्न नेपाली भाषामा लेखिएको, पुस्तकको विधा प्रस्ट रूपमा छुट्टिएको, पुस्तक आवरणसहित कम्तीमा ६४ पृष्ठको हुनुपर्ने, पुस्तक सन् २०२३ जनवरी १ देखि सन् २०२४ डिसेम्बर ३१ भित्रको मितिमा मुद्रण भएको पुस्तकहरू ४ प्रति फरवरी २८, २०२५ सम्ममा प्रा...

–सर्वज्ञ वाग्ले– मेरो गाउॅ सपनीमा सुटुक्क आयो र मलाई गुनासो गर्यो र भन्यो तिम्रो नाउॅ अझै मीठो स्वरमा गुन्जन्छ के तिमीसम्म यहॅाको सुगन्ध पुग्दैन ? तिमीले पहिलो पाइला टेकेको तिमीले ताते ताते गरेको तिमी जन्मेको जमिन हो म तिमीलाई कस्ले ताते ताते गर्न सिकायो , तिमीलाई कुन भूमीले हिंड्न र उभिन सिकायो ? के मेरो याद आउॅदैन ? तिमीले लडिबुडी गरेर आमासॅग घुर्की लगाएको घर भत्किसकेको छ देख्न मन लाग्दैन, के तिम्रो घर र भित्ताहरूको जीर्णोद्धार गर्न मन हुंदैन ? तिम्रा घरका दलानका खॅाबाहरू जलाए छन् भित्ताहरू फोडेका छन् आफू जन्मेको भूमि एक पटक हेर्न मन लाग्दैन ? उसले मलाई पटक पटक मन दुखाउॅदै मलाई गुनासो गर्यो र रोयो म पनि ऊ सॅगसॅगै खुव रोएं म व्युंझदा सिरानी भिजेको थियो । मेरो जमिन, मेरो मातृभूमिले प्रश्न गर्यो मलाई कति कमाएर फर्कन्छौ ? कतिले तिमीलाई पुग्छ ? कस्तो ग...

–सुदीपभद्र खनाल– यौटा खेप्दछ दुःख रक्त पसिना जस्तै बगाएपनि अर्को मात्र हसुर्छ शोषण गरी जे तन्त्र आएपनि जैलेसम्म हुँदैन नीति गतिलो विद्रोह छन् भन्छु म ताकी खप्पर सोच भन्छ किन त्यो बन्दूक पड्कन्छु म । मान्छेले कसरी बुझुन् सरसता शालीनता एकता आफ्नै जीवनको हुँदैन त भने खाने र बस्ने पता हो विद्रोह हुँदैन कारण नभै चेत्दैन सत्ता किन ताकी खप्पर सोच भन्छ किन त्यो बन्दूक पड्कन्छु म । यो विज्ञान विधान पद्दति सबै हो न्यायकै प्राम्तिमा हो सत्ता अनि शत्तिश्रोत जनको कल्याणको निम्तिमा यौटैले जब लुट्छ उठ्छ खुकुरी चेत्दैन सत्ता किन ताकी खप्पर सोच भन्छ किन त्यो बन्दूक पड्कन्छु म । मान्छेले जब भन्छ मानिससँगै तल्लो तँ उच्चा म हूँ मेरो निर्णय नै अकाट्य छ बुझी आदेश मानीरहू यस्तोमा भन शान्ति हुन्छ कसरी चेत्दैन मान्छे किन ताकी खप्पर सोच भन्छ किन त्यो बन्दूक पड्कन्छु । खै को छन् सुखचैन शान्त...

–आर.आर. चौलागाईं– अहिले जताततै छ्यासछ्यास्ती भेटिन्छन् श्रीपेच नलगाएका राजाहरू । गाउँदेखि शहरसम्म भेटिन्छन् वडादेखि पालिकासम्म भेटिन्छन् संसद भवनदेखि सिंहदरबारसम्म भेटिन्छन् बालुवाटारदेखि शीतल निवाससम्म भेटिन्छन् । पहिला राजा एउटामात्रै हुन्थ्यो अहिले असङ्ख्य छन् पहिला एउटा राजाले मात्रै लुट्थ्यो अहिले हज्जारौँले लुट्छन् । हिजो टाढैदेखि हाँसेर बोल्नेहरू अहिले राजा भएर होला गजक्क परेर हिँड्छन् बोल्दैनन् हिजो हात मिलाएर अङ्कमाल गर्नेहरू अहिले राजा भएर होला नमस्ते पनि फर्काउँदैनन् फोन उठाउँदैनन् हिजो अनेकथरी सपना देखाउनेहरू अहिले राजा भएर होला सपनाका कुरै गर्दैनन् । अहिले पुस्तकालयमा भेटिँदैनन् साहित्यिक समारोहमा भेटिँदैनन् साँस्कृतिक कार्यक्रमहरूमा भेटिँदैनन् पत्रिका पसलहरूमा भेटिँदैनन् जनताका दुस्ख र पीरमर्कामा भेटिँदैनन् बरु अहिले भट्टीभट्टीमा भेटिन्छन् जूवाघरमा भेटि...

–रमेशचन्द्र घिमिरे– लेकैसम्म आइसक्यो हिमालको हिउँ न्यानो–न्यानो लुगा लगाऊँ भयो सिउ–सिउ । मक्कलमा आगो ताप्दै तातो पानी पिऊ कठ्याङ्ग्रिदो जाडो आयो भयो सिउ–सिउ । तातो दालमा झान्नुस् आमा जिम्बुसँग घिउ यो जाडाले गर्नु गर्‍यो भयो सिउ–सिउ । पुस–माघमा झनै साह्रो काँप्छ होला जिउ मङ्सिरमै यति जाडो भयो सिउ–सिउ । –भोर्लेटार, लमजुङ ।...

अमेरिका । अन्तर्राष्ट्रिय नेपाली साहित्य समाज (अनेसास)का केन्द्रीय उपाध्यक्ष सरिता अर्याल (एशिया क्षेत्र) को संयोजकत्वमा एशिया समिति गठन भएको छ । समितिका अन्य पदाधिकारीहरूमा वरिष्ठ उपाध्यक्ष अरूण पौडेल (जापान), उपाध्यक्ष गीता रेग्मी (नेपाल), महासचिव ह्यारी बोन्ड (कोरिया), सचिव श्यामराज रानाभाट (कतार) र कोषाध्यक्ष लतिका जोशी (भारत) चयन हुनु भएको छ । समितिका सदस्यहरूमा सम्बन्धित महादेशअन्तरगत सबै च्याप्टरका अध्यक्षहरू पदेन सदस्य रहने अनेसासका केन्द्रीय महासचिव राजु सिटौलाले जानकारी दिनु भयो ।...