भाषा/साहित्य

नेपाल । त्रिमूर्ति निकेतनले अठारौँ त्रिमूर्ति दिवस नाट्यसम्राट् बालकृष्ण समको १२३ ओैँ जयन्तीका अवसर पारेर मनायो । उक्त अवसरमा तीन जना महानुभावलाई त्रिमूर्ति निकेतनका विविध विधाका २०८० सालका पुरस्कार र सम्मान प्रदान गरियो । त्रिमूर्ति निकेतनका अध्यक्ष इन्दिरा प्रसाई, लेखनाथ पौडयाल काव्यसभाका संयोजक प्रा। केशव सुवेदी र लक्ष्मीप्रसाद देवकोटा प्रतिष्ठानका संयोजक प्राडा। महादेव अवस्थीले श्रीरामबाबु सुवेदी, प्राडा। सावित्री कक्षपती र प्राडा। बेञ्जु शर्मालाई पुरस्कार प्रदान गर्नुभयो । छ दशकदेखि नेपाली भाषा साहित्यको श्रीवृद्धिका लागि समर्पित रही शास्त्रीय छन्दकविताको सिर्जना एवम् छन्दकाव्यको प्रचार प्रसार अभियानमा समेत संलग्न भई विशिष्ट योगदान दिनुहुने सुवेदीलाई ‘लेखनाथ काव्य पुरस्कार’ प्रदान भयो । नाट्यसम्राट् बालकृष्ण समको व्यक्तित्व र कृतित्वमाथि महत्त्वपूर्ण दस्तावेज प्रस्तुत गर्नका अतिरिक...

नेपाल । वरिष्ठ मुटुरोग विशेषज्ञ डा. अवनिभूषण उपाध्यायद्वारा लिखित ‘मान्छेको मुटु’ आइतबार लोकार्पण गरिएको छ । नेपाल कार्डियाक सोसाइटीका अध्यक्ष प्राडा रत्नमणि गजुरेल तथा नेपाल हृदयरोग निवारण संस्थाका अध्यक्ष सत्यनारायण सुवालले संयुक्त रूपमा पुस्तक लोकार्पण गर्नुभयो । कार्यक्रममा प्राडा गजुरेलले पुस्तकमा मुटुको डाक्टर भएर मान्छेको मुटुलाई साहित्यमार्फत प्रस्फुटन गर्ने काम उत्कृष्ट भएको बताउनुभयो । उहाँले पुस्तकको नाम सुन्दा स्वास्थ्यका विषय मात्रै लागे पनि वास्तवमा समग्र स्वास्थ्य तथा साहित्यमा मान्छेको मुटु हुने विषय पुस्तकले दिएको बताउनुभयो । “म एउटा मुटुको डाक्टर, हजारौँको मुटु खोलेको छु तर मन र मुटु कहाँ हुन्छ भन्ने कतै भेटेको छैन”, डा. गजुरेलले भन्नुभयो, “पुस्तकबाट धेरै कुरा सिक्ने अवसर पाइन्छ ।” प्रतिष्ठानका अध्यक्ष डा. सुवालले पुस्तक सामान्य मानिसदेखि मेडिकल विद्यार्थीलाई समेत उपयोग...

नेपाल । यस वर्षको अमर नेम्बाङ लिम्बू स्मृति साहित्य सम्मान तथा पुरस्कार कविद्वय कृष्ण धरावासी र स्वप्निल स्मृतिलाई प्रदान गरिएको छ। अमर नेम्बाङ लिम्बू स्मृति प्रतिष्ठानले स्वर्गीय अमर नेम्बाङको छैटौं स्मृति दिवसको अवसर पारेर शनिबार उहाँहरुलाई नगद ५० हजार रुपियाँसहितको सम्मान अर्पण गरेको हो । कवि धरावासी र स्वप्निललाई कार्यक्रमका प्रमुख अतिथि संंविधान सभा सदस्य तथा कांग्रेसका सह महामन्त्री भिष्मराज आङदेम्बेले नगद पुरस्कारसहित कदर पत्र प्रदान गर्नुभयो । प्रतिष्ठानले सोही कार्यक्रममा गत भदौ १३ गते पाँचथरको प्राङवुङमा भएको बम विष्फोटमा ज्यान गुमाएका प्रिन्सा र दिप्सन साँवाकी आमा पुजा सावाँलाई २० हजार, जिल्लामा सक्रिय सामाजिक संस्था हाम्रो सहारा पाँचथरलाई नगद ५० हजार र असोज महिनामा जिल्लाको फिदिम, फालेलुङ र फाल्गुनन्द गाउँपालिकामा गएको बाढी पहिरोमा ज्यान गुमाएका प्रभावित १५ परिवारलाई जनही १० ...

नेपाल । हिमवत्खण्डमा छरिएर रहेका नेपाली भावनालाई समेट्ने प्रयासस्वरूप चैत १ देखि ३ गतेसम्म काठमाडौँमा हिमवत्खण्ड कला–साहित्य–संस्कृति सम्मिलन गरिने भएको छ । मदन भण्डारी कaला–साहित्य प्रतिष्ठानद्वारा बुधबार राजधानीमा आयोजित पत्रकार सम्मेलनमा सो जानकारी दिइएको हो । प्रतिष्ठानका अध्यक्ष तथा सम्मिलन आयोजक समितिका संयोजक डा. विजय सुब्बाका अनुसार हिमवत्खण्ड क्षेत्रका भाषाभाषीका विभिन्न संस्कृति, सभ्यता र ज्ञानपरम्परालाई आत्मसात् गर्दै यहाँका विविध जातजाति तथा समुदायबिच सांस्कृतिक आदानप्रदान गर्ने, संस्कृति, सभ्यता र ज्ञानपरम्पराका सम्बन्धमा प्राज्ञिक विमर्श गर्ने कार्यक्रम छ । डा. सुब्बाका अनुसार सम्मिलनमा मुलुकका सात वटै प्रदेशका साथै भारत (सिक्किम, पश्चिम बङ्गाल, असम, मणिपुर, मेघालय, उत्तराञ्चल), चीन, बङ्गलादेश, म्यान्मार, भुटान, थाइल्यान्डबाट नेपाली लोकसंस्कृतिसम्बन्धी कार्यपत्र प्रस्तुत गर...

–सुदीपभद्र खनाल- जस्तो यो सुख दुःख दृष्य नहुने सादृश्यता लुप्तछ मात्रै जीवन भोगका समझले सम्पूर्ण सादृश्य छ जस्तो विम्बित सृष्टि विम्ब रचनामा अर्ध नारीश्वर उस्तै आकृतिमा छ लुप्त मनमा सादृश्य छन् ईश्वर । भेटिन्नन् जब चन्द्रमा नजरले छर्लङ्ग देखेपनि धर्तीमै नजिकै हुने स्थलहरू देखिन्न चाहे पनि जो देखिन्न असत्य हुन्न न सँधै देखिन्छ जो सत्य छ सत्यासत्य विवेच्य सार प्रणवी सत्चित्तमा दृष्य छ । पानी भित्र छ अग्नि यो गगनमा बेगिन्ति ब्रम्हाण्ड छन् सोच्दै चक्कर लाग्छ धीर छ भने श्री सत्चिदानन्द छन् यो सारा चल बीचमा अचलको अन्वेष दुःसाध्य छ चित्तस्थिर गरेर हेर मनमै आलोक आलोक्य छ । खोजी प्राप्त हुने सिधै र सजिलै छैनन् खजाना कुनै आफैँमा नभए सुदृष्टि जति होस् देखिन्न ज्योस्ना कुनै चर्मैचक्षु नहुन् तथापि मनले स्थित् प्रज्ञले देख्दछ आफैँभित्र उघार द्वार मनमै ॐकार को बास छ । जम्मै सुन...

–धनराज गिरी– ...हजुरजस्तो दानी मान्छे त कहाँ पाउने ? अनुहार अति उज्यालो बनाएर पहिलोले उसको तारीफ गर्यो । ऊ मौन । दोस्रो बोल्यो, यो देशमा हजुरजस्तो असल मान्छे पाउन असंभव छ, हजुर त हजुर हो... ९ जनाले तारीफ गरे । ऊ मौन । मुस्कान पनि महङ्गो... केही नबोली बिदा भयो। आधा घन्टापछि, मोबाइल छोडेर गएछु... ऊ आयो ।मोबाइल छोडेर गएकै हो । लिएर गयो । हैट, यसको त भर छैन । कतै जानी जानी छोडेर गएको त होइन नि...? पहिलोले शङ्का गर्यो । जे पनि हुनसक्छ... दोस्रो बल्यो । हामी पनि हामी, प्रत्यक्षमा देवत्वकरण, मान्छे नभए राक्षसीकरण... तेस्रोको अनुमान । ऊ, घर आयो । रेकर्ड सुन्यो । ू चिनियो । यत्ति भन्यो । त्यसपछि ऊ कहिल्यै पनि सार्वजनिक समारोहमा देखिएन । -चितवन, नेपाल । ...

–रमेशचन्द्र घिमिरे– सुन बाबु सुन सुन नानी सुन तिरिरिरी बज्यो मुरलीको धुन सुरिलो र छोटो बाँसको यो लौरी भाका सुनी यसको छक्क परिन् गौरी सुनेपछि यसलाई छोड्यो बाबु रुन कति मिठो लौ न मुरलीको धुन मीठो स्वरमा आहा कला उस्तै राम्रो लयालु हुन् मान्छे गला उस्तै राम्रो रहर लाग्यो मलाई हातमा समाउन सुनाउँछु म नि मुरलीको धुन । –भोर्लेटार, लमजुङ ।...

–लालगोपाल सुवेदी– सड़क सबै किन छन् बिमारझैँ पथिकहरू किन छन् हतारझैँ कति कति चालक छन् कुचालमा कति जन छन् जनकै कुजालमा । ।१। गजपथमा गज नै हिँडून् डुलून् र सडकमा जन यानमै कुदून् पथ-पथमा सब पाइला पुगून् नव(नव मंगल-चन्द्रमा चुमून् । ।२। विकसित देशहरू कहाँ पुगे ? ग्रह-ग्रह टेक्न भनी झनै कुदे नभ-नभको नव ज्ञानमा फुके नव-नव जेट-रकेटमा उठे । ।४। सडक छ हेर यता धुलेमुले मनुज उता नव ज्ञानमा खुले अझ पनि मर्दछ को अकालमा ? अझ पनि चालककै कुचालमा । ।४। गज–पथमा मुखिया रहे सयौँ जन–जन नै कणझैँ सबै भयौँ नर नरले किचियौँ सधैँ–सधैँ उर–उरमै गज–पाइला अझै । ।५। सड़क बनून् सय अर्थका कला सड़क बनून् जन-गीतका गला सड़क धरा भुइँ मात्र हो कहाँ ? मन- मनमा पथ होस् जहाँ तहाँ । ।६। सड़क भनूँ अथवा सुमार्ग नै म हिँडिरहूँ पथमा शनै शनै म किरणझैँ जगमा हिडूँ डुलूँ म कमलको रथमा सधैँ झुलूँ । ।७। सड़क...

नेपाल । नेपाली भाषा साहित्यको सिर्जनामा साढे छ दशक अघिदेखि निरन्तर साधनारत एवम् नेपालको उच्च शिक्षाको श्रीवृद्धिका लागि समेत समर्पित प्रा. रामकुमार पाँडेलाई ‘वानीरा प्रज्ञापुरस्कार’ समर्पण गर्ने निर्णय भएको छ । वानीरा फाउन्डेसनका संस्थापक तथा संरक्षक ई. शङ्कर गिरीको उपस्थितिमा अध्यक्ष श्रीमती इन्दिरा प्रसाईको अध्यक्षतामा बसेको फाउन्डेसनको बैठकले उक्त निर्णय गरेको हो । यसैगरी चित्रकलाको आराधनामा विगत सात दशकदेखि अनवरत साधनारत रही अन्तर्राष्ट्रिय जगतमा समेत नेपालको गौरव बढाएबापत श्री शशि शाहलाई ‘वानीरा शङ्कर पुरस्कार’ समर्पण गर्ने निर्णय भयो । नेपाली साहित्यका विश्व नारी रत्न डा।वानीरा गिरीका सम्मानमा स्थापित यी दुवै पुरस्कारका राशि जनही एकएक लाख रुपियाँ छन् । साथै कविता सिर्जनाका माध्यमबाट सदैव समर्पित रही नेपाली भाषासाहित्यको सम्वर्धनमा उल्लेख्य योगदान दिएबापत कविवर श्री कृष्ण बाउसेलाई ...

–सर्वज्ञ वाग्ले– एउटा सम्भ्रान्त समूह पजेरोमा हुईंकिन्छ अर्को शौखिन समूह अनेकौं सुविधा भोग्छ तेस्रो बहुलट्ठी समूह तिनीहरूलाई खेलाउँछ तलबाट जनता सोध्छन्– ‘यो तेस्रो शक्तिको क्याप्टेन को हो ?’ अवाक छ गणतान्त्रिक संसद ! –अमेरिका ।