भाषा/साहित्य

नेपाल । हिमवत्खण्डमा छरिएर रहेका नेपाली भावनालाई समेट्ने प्रयासस्वरूप चैत १ देखि ३ गतेसम्म काठमाडौँमा हिमवत्खण्ड कला–साहित्य–संस्कृति सम्मिलन गरिने भएको छ । मदन भण्डारी कaला–साहित्य प्रतिष्ठानद्वारा बुधबार राजधानीमा आयोजित पत्रकार सम्मेलनमा सो जानकारी दिइएको हो । प्रतिष्ठानका अध्यक्ष तथा सम्मिलन आयोजक समितिका संयोजक डा. विजय सुब्बाका अनुसार हिमवत्खण्ड क्षेत्रका भाषाभाषीका विभिन्न संस्कृति, सभ्यता र ज्ञानपरम्परालाई आत्मसात् गर्दै यहाँका विविध जातजाति तथा समुदायबिच सांस्कृतिक आदानप्रदान गर्ने, संस्कृति, सभ्यता र ज्ञानपरम्पराका सम्बन्धमा प्राज्ञिक विमर्श गर्ने कार्यक्रम छ । डा. सुब्बाका अनुसार सम्मिलनमा मुलुकका सात वटै प्रदेशका साथै भारत (सिक्किम, पश्चिम बङ्गाल, असम, मणिपुर, मेघालय, उत्तराञ्चल), चीन, बङ्गलादेश, म्यान्मार, भुटान, थाइल्यान्डबाट नेपाली लोकसंस्कृतिसम्बन्धी कार्यपत्र प्रस्तुत गर...

–सुदीपभद्र खनाल- जस्तो यो सुख दुःख दृष्य नहुने सादृश्यता लुप्तछ मात्रै जीवन भोगका समझले सम्पूर्ण सादृश्य छ जस्तो विम्बित सृष्टि विम्ब रचनामा अर्ध नारीश्वर उस्तै आकृतिमा छ लुप्त मनमा सादृश्य छन् ईश्वर । भेटिन्नन् जब चन्द्रमा नजरले छर्लङ्ग देखेपनि धर्तीमै नजिकै हुने स्थलहरू देखिन्न चाहे पनि जो देखिन्न असत्य हुन्न न सँधै देखिन्छ जो सत्य छ सत्यासत्य विवेच्य सार प्रणवी सत्चित्तमा दृष्य छ । पानी भित्र छ अग्नि यो गगनमा बेगिन्ति ब्रम्हाण्ड छन् सोच्दै चक्कर लाग्छ धीर छ भने श्री सत्चिदानन्द छन् यो सारा चल बीचमा अचलको अन्वेष दुःसाध्य छ चित्तस्थिर गरेर हेर मनमै आलोक आलोक्य छ । खोजी प्राप्त हुने सिधै र सजिलै छैनन् खजाना कुनै आफैँमा नभए सुदृष्टि जति होस् देखिन्न ज्योस्ना कुनै चर्मैचक्षु नहुन् तथापि मनले स्थित् प्रज्ञले देख्दछ आफैँभित्र उघार द्वार मनमै ॐकार को बास छ । जम्मै सुन...

–धनराज गिरी– ...हजुरजस्तो दानी मान्छे त कहाँ पाउने ? अनुहार अति उज्यालो बनाएर पहिलोले उसको तारीफ गर्यो । ऊ मौन । दोस्रो बोल्यो, यो देशमा हजुरजस्तो असल मान्छे पाउन असंभव छ, हजुर त हजुर हो... ९ जनाले तारीफ गरे । ऊ मौन । मुस्कान पनि महङ्गो... केही नबोली बिदा भयो। आधा घन्टापछि, मोबाइल छोडेर गएछु... ऊ आयो ।मोबाइल छोडेर गएकै हो । लिएर गयो । हैट, यसको त भर छैन । कतै जानी जानी छोडेर गएको त होइन नि...? पहिलोले शङ्का गर्यो । जे पनि हुनसक्छ... दोस्रो बल्यो । हामी पनि हामी, प्रत्यक्षमा देवत्वकरण, मान्छे नभए राक्षसीकरण... तेस्रोको अनुमान । ऊ, घर आयो । रेकर्ड सुन्यो । ू चिनियो । यत्ति भन्यो । त्यसपछि ऊ कहिल्यै पनि सार्वजनिक समारोहमा देखिएन । -चितवन, नेपाल । ...

–रमेशचन्द्र घिमिरे– सुन बाबु सुन सुन नानी सुन तिरिरिरी बज्यो मुरलीको धुन सुरिलो र छोटो बाँसको यो लौरी भाका सुनी यसको छक्क परिन् गौरी सुनेपछि यसलाई छोड्यो बाबु रुन कति मिठो लौ न मुरलीको धुन मीठो स्वरमा आहा कला उस्तै राम्रो लयालु हुन् मान्छे गला उस्तै राम्रो रहर लाग्यो मलाई हातमा समाउन सुनाउँछु म नि मुरलीको धुन । –भोर्लेटार, लमजुङ ।...

–लालगोपाल सुवेदी– सड़क सबै किन छन् बिमारझैँ पथिकहरू किन छन् हतारझैँ कति कति चालक छन् कुचालमा कति जन छन् जनकै कुजालमा । ।१। गजपथमा गज नै हिँडून् डुलून् र सडकमा जन यानमै कुदून् पथ-पथमा सब पाइला पुगून् नव(नव मंगल-चन्द्रमा चुमून् । ।२। विकसित देशहरू कहाँ पुगे ? ग्रह-ग्रह टेक्न भनी झनै कुदे नभ-नभको नव ज्ञानमा फुके नव-नव जेट-रकेटमा उठे । ।४। सडक छ हेर यता धुलेमुले मनुज उता नव ज्ञानमा खुले अझ पनि मर्दछ को अकालमा ? अझ पनि चालककै कुचालमा । ।४। गज–पथमा मुखिया रहे सयौँ जन–जन नै कणझैँ सबै भयौँ नर नरले किचियौँ सधैँ–सधैँ उर–उरमै गज–पाइला अझै । ।५। सड़क बनून् सय अर्थका कला सड़क बनून् जन-गीतका गला सड़क धरा भुइँ मात्र हो कहाँ ? मन- मनमा पथ होस् जहाँ तहाँ । ।६। सड़क भनूँ अथवा सुमार्ग नै म हिँडिरहूँ पथमा शनै शनै म किरणझैँ जगमा हिडूँ डुलूँ म कमलको रथमा सधैँ झुलूँ । ।७। सड़क...

नेपाल । नेपाली भाषा साहित्यको सिर्जनामा साढे छ दशक अघिदेखि निरन्तर साधनारत एवम् नेपालको उच्च शिक्षाको श्रीवृद्धिका लागि समेत समर्पित प्रा. रामकुमार पाँडेलाई ‘वानीरा प्रज्ञापुरस्कार’ समर्पण गर्ने निर्णय भएको छ । वानीरा फाउन्डेसनका संस्थापक तथा संरक्षक ई. शङ्कर गिरीको उपस्थितिमा अध्यक्ष श्रीमती इन्दिरा प्रसाईको अध्यक्षतामा बसेको फाउन्डेसनको बैठकले उक्त निर्णय गरेको हो । यसैगरी चित्रकलाको आराधनामा विगत सात दशकदेखि अनवरत साधनारत रही अन्तर्राष्ट्रिय जगतमा समेत नेपालको गौरव बढाएबापत श्री शशि शाहलाई ‘वानीरा शङ्कर पुरस्कार’ समर्पण गर्ने निर्णय भयो । नेपाली साहित्यका विश्व नारी रत्न डा।वानीरा गिरीका सम्मानमा स्थापित यी दुवै पुरस्कारका राशि जनही एकएक लाख रुपियाँ छन् । साथै कविता सिर्जनाका माध्यमबाट सदैव समर्पित रही नेपाली भाषासाहित्यको सम्वर्धनमा उल्लेख्य योगदान दिएबापत कविवर श्री कृष्ण बाउसेलाई ...

–सर्वज्ञ वाग्ले– एउटा सम्भ्रान्त समूह पजेरोमा हुईंकिन्छ अर्को शौखिन समूह अनेकौं सुविधा भोग्छ तेस्रो बहुलट्ठी समूह तिनीहरूलाई खेलाउँछ तलबाट जनता सोध्छन्– ‘यो तेस्रो शक्तिको क्याप्टेन को हो ?’ अवाक छ गणतान्त्रिक संसद ! –अमेरिका ।

-सुदीपभद्र खनाल- ले ले ले ल इभान ले जुगलको जस्तै मिठो ले जल हो खोज्दैछ पियासमा हृदयले चोखो हिमाली जल खुल्दे नील पहाड मेट्छु मनको तिर्खा भनी निल्गिरि खुल्दे लौ न अकास देवगणको हेरूँ बगैँचा फिरी हे एल्बर्ट तँ हाँसिदे मलयको छर्दे मिठो वासना मेरै शैल सुगन्ध दे हृदय यो आक्रान्त भो प्यासमा मेरै पर्वत लेकका झलक दे रक्की मलाई यहाँ प्यासी छाति छ यो मरुस्थल सरी रित्तो म फर्कूँ कहाँ हे स्नेफेल्स तँ हाँसिदे हृदयका ल्होत्से र चोयू बनी मेरै सुन्दर पोखरा झलक दे हाँस्दे अरोरा तँ नि बस्दे डेन्भर नैनमा हृदयको नाम्चे बनी सुन्दर तेरो सुन्दरता निहार नगरी फर्कूँ म के खै घर मेरो अन्तरभित्र मित्र सुकिलो नेपालको चित्र छ जे हेरे पनि देख्छु शैलपटको आभास जो भित्र छ दे लैजान्छु खिपेर यो हृदयमा तेरो उज्यालो छवि आभायुक्त हिमालको पृय छवि प्यासी भयो यो कवि यो आलोक लिएर लोक भरमा बा...

–धनराज गिरी– भए खप्पिस सुकर्ममा हाम्रा मेचीकाली ! सबैभन्दा सजिलो काम,सरकारलाई गाली ! सजिलो छ दोकान कुरी गुड्डी हाँक्न सधैं ! क्याम्पस स्कूल धेरैलाई भयो ससुराली ! आरोपप्रत्यारोप खेती मौलाएको अति ! राम्रो मको बज्ने ढोल गाउने सालासाली ! सबै खोज्ने आफ्नो तारीफ विना काम पनि ! छैन केही उद्योगधन्धा भयो वस्ती खाली ! मिलेजस्तो गर्ने मात्र,मिल्ने कोही होइन ! हात लागे केही नगद बजाउने ताली !! –चितवन, नेपाल ।...

–रमेशचन्द्र घिमिरे– दुई एकान दुई हो दुई दुना चार दुनोट कण्ठै पारिन्थ्यो हुन्थ्यो मुखाखार त्यो बेलामा क्याल्कुलेटर किन्न पाइएन किन्दिनू न बा भनेर घुर्की लाइएन चिच्याई चिच्याई भनिन्थ्यो ‘दुई तियाँ छ’ खुसी भई सर भन्नुहुन्थ्यो ‘ठीक छ बाबु ल’ मुखले हिसाब गरिन्थ्यो स्याबास पाइन्थ्यो जोड, घटाउ, भागर सबै मिलाइन्थ्यो भाका मिलाई कराइन्थ्यो ‘दुई चौका आठ’ गुरुमाले फकाउनुहुन्थ्यो ‘पढ अझै पाठ’ अचेल मेरो भाइलाई जोड्न आउन्न रे ! गुरुसँग नसोधी थाहा पाउन्न रे ! कति भनेँ घोक बाबु ‘दुई पन्चे दस’ मैले यति भनेपछि बल्ल भन्यो ‘हस्’ दुई छका बाह्र हो दुई साते चौध दुई आठा सोह्र हो सुनाऊ बाबु लौ त मेरै सिको गरी भाइले गन्न थाल्या छ दुई नवाँ अठार हो भन्न थाल्या छ ‘आफै हिसाब गर्नुपर्छ सार्नु हुँदैन जानिन्न कि भनी हिम्मत हार्नु हुदैन पढ्दापढ्दै जानिने हो दुई दसान् बीस' यसो भन्नुहुन्छ सधै...